Автор И. Мухlамадов. Июнь 2023 сон.

17 июналда Махlачхъалаялда Авар театралда тlобитlана КПРФалъул СКФОялъул регионазул нухмалъулезулгун активалъул семинар-данделъи. Гьелда гlахьаллъи гьабуна Пачалихъияб Думаялъул депутат, КПРФалъул ЦКялъул Председателасул тlоцевесев заместитель Юрий Афонин, партиялъул Северияб Кавказалда ругел регионалиял отделениязул активал ва цогидалги партиялъул нухмалъиялъул вакилзаби. Гьезда гъорлъ рукlана Хунзахъ райкомалъул членалги. 

Тадбир байбихьана киназго цадахъ радалго Ленинил ва Расул Хlамзатовасул памятниказда цебе тlугьдул лъеялдасан. Авар театралда цебе бугеб майданалда чадралги чlван хlадурун ругоан СКФОялъул регионазул бокlнал, гьенир церелъун рукlана рукlана щибаб регионалда партиялъул отделениялъул тарих, гьезул хlалтlи ва жакъасеб гlуцlиялъул бицунел тlахьал, газетал, журналал ва буклетал.

Гьезул щибалъухъ халги гьабун, делегатал ракlарана театралъул залалде. Жиндирго кlалъаялдалъун тадбир рагьана Дагъистаналъул рескомалъул тlоцевесев секретарь Самир Гlабдулхаликовас. Хадуб гlатlидаб докладгун цеве вахъана Юрий Афонин.
“Нилъеца дагьаб цебегlан кlодо гьабуна киго кlвар бугел юбилеял - СССР гlуцlаралдаса 100 сон тlубай ва нилъер партия цlидасан гlуцlун 30 сон тlубайги. СКФОялъул регионалиял отделениязги жигараб гlахьаллъи гьабуна гьел тадбирал кlодо гьариязда. Цlакъго кlудияллъун лъугьана СССР гlуцlаралдаса 100 сон тlубаялда хурхун тlоритlарал тадбирал. Гьелдалъун бихьулеб буго социалистияб гlуцlи биххиялдалъун  кинаб пачалихъалдаса нилъ махlрумлъаралали Кавказалъул республиказда лъикl бичlчlулеб букlин. Гьезда гъорлъ хасаб бакl ккола Дагъистаналъги. Нилъеда лъала 1996 соналда президентасулал рищиязда Г. А. Зюгановасе Дагъистаналдасан бищун цlикlкlун гьаркьал щун рукlараблъи. Жакъа партиялда цере чlун руго кlудиял масъалаби. Гьездасан ккола кватlичlого тlаде щолел ругел рищиязде хlадурлъи. СССР биххараладса нахъе цlияб хlукуматалъ кидаго хlаракат бахъула рищиязда коммунистазул къинабизе. Нилъеда тlадаб буго нилъерго гьаркьал цlунизе ва закон хвезабиялъул хlужжаби тlатани, гьезул хlакъалъулъ иш тlаде кколел органазде лъазабизе. Жакъа нилъеда бихьулеб буго улкаялда бугеб бюрократия, коррупция, тухумчилъи, чванта биццатазул ва нахъа “мугъ” бугезул рахъалда ругел законал, ричун росулел хъулухъал, экономикаялда лъугьун бугеб хlалуцараб ахlвал-хlал, гlадатаб халкъалъул язихъаб гlумру, гьезул цlунулел гьечlел ихтиярал, гьечlеб социалияб ритlухълъи. Цохlо нилъеда гуребги, гьеб кинабго цlакъ лъикl бихьулеб буго гlадатияб халкъалдаги. Гьединлъидал цlикlкlине руго коммунистазул рахъ кколел. Сон дица гlахьаллъи гьабуна Санкт-Петербургалда тlобитlараб халкъазда гьоркьосеб экономикияб форумалда. Гьенир кlалъазе рахъарал тlалъиялъул вакилзабаз бицунеб букlана базаралъулаб экономикаялъул ругел тlокlлъабазул ва цоги туркlи приватизациялъул гьабизе кколин. Приватизациялъги базаралъулаб экономикиялъги гурищ жакъа нилъер экономика гьадинаб хlалалде ккун бугеб? Унго, гьезда бихьуларищ социалистияб нух тlаса бищараб Китай цебетlун бугеб куц? Цоги жакъа партиялъ кlудияб бутlа лъолеб буго Украинаялда тlобитlулеб бугеб хасаб рагъулаб операциялда. Жакъа къоялде партиялъул 37 членас рухl кьуна сцецоперациялда гlахьаллъулаго. Гьединго СКФОялъул регионаздасаги цlакъ гlемерал рагъухъабаз гlахьаллъи гьабулеб буго СВОялда. Гьелъги бицунеб буго Кавказалда унго-унгоял бихьинал ва Ватlаналъул патриотал рукlин”, - ян абуна гьес

Автор Н. Гlалиева. Июнь 2023 сон.

1979 соналда Дагъистаналъул Пачалихъияб педагогикияб институталъул къват1исел пачалихъазул мац1азул факультетги лъуг1изабун г1агараб районалде яч1арай Хунзахъ росулъа Гьит1инова Рах1мат Мух1амадовнаялъ аслияб къаг1идаялъ жиндирго зах1маталъулаб нух бухьинабуна Хунзахъ №2 гьоркьохъеб школалда. Бач1инахъего гьей х1алт1изе лъугьана байбихьул классазул учительницалъун. Гьелдаса нахъе ун буго 45 сон. Гьебгощинаб заманалда лъималазе гъваридаб лъайги, лъик1аб тарбияги щвезеялъе г1оло бихьулеб къоялде, унеб заманалде яч1инч1ого, к1вах1-свак лъач1ого х1алт1ана Рах1мат ц1алдохъабигун.

Жиндир к1удияб талих1 кканилан абула Рах1матица, бач1инахъего школалъул ч1ух1илъун кколев, гьелъул директор, мунагьал чураял, Ясулов Х1ажи, завуч Гьит1инов Т1алх1ат, Г1абдулаева Гуржигьан, Мух1амадова Сиядат г1адинал учительзабазда цадахъ х1алт1изе щвей. Х1албихьи бугел учительзабазул кумек бук1унаанила т1оцебе лъалареб малъизеги, бич1ч1улареб бич1ч1изабизеги, гьездасан мисал босун х1алт1изеги.
Г1исинал лъималаз кинабго гьабула жидеда цее йигей учителалъухъ хал гьабун, гьелъул мисалалда, гьелъ г1адинан. Гьебги бич1ч1ун, х1алт1уде яч1араб т1оцебесеб къоялдасанго бахъараб, Рах1матил х1алт1ул мурадлъун бук1уна ц1алдохъаби зах1мат бокьулеллъун, рак1 бац1ц1адаллъун, лъик1го церет1ураллъун куцай. Жийго Рах1матги кколелъул гьединабго хъизаналдаса. Эбел Сакинатицаги, эмен Мух1амадицаги жидерго лъимал куцан рук1ана к1удиясул адаб-хъатир бугеллъун, зах1мат хирияллъун, рак1а-рахарараллъун, рук1а-рахъине лъалеллъун рук1ине. Гьел хасиятал такрарлъула Рах1матица ц1алдохъабазе кьолеб тарбиялъулъги. 
Школалда гьелъ къач1ан буго зах1маталде лъимал ругьун гьариялъул кабинет. Бук1ана замана классалъе х1албихьиялъул участокги босун, гьенир ч1арал гъут1бузе, кванил ниг1матазе гьез хъулухъ гьабулебги. Гьанже школазухъ гьединал участокал гьеч1о. Гьенир т1орит1улел бач1иналъул байрамазда Рах1матил классаз росулаан цересел бак1ал.

Автор Х. Гlаммаева. Июнь 2023 сон.

К1иго эбел йиго духъ балагьун ч1ун
К1иго эбел йиго духъ балагьун ч1ун
Макьу тун, ургъалилъ сардалги рорч1ун
Цояй мун гьавурай, г1езе гьавурай
Цояй Бет1ергьанас сайгъатлъун кьурай.

Абула эбелги цо йик1унин, Ват1анги цо бук1унилан. Амма Бет1ергьанасул х1алк1олъи к1удияб бук1иналъ чиясул къисмат бокьухъе хисизе рес буго. Гьедин ккана нилъер районцояв, Гьамущи росулъа Украинаялда унеб бугеб СВОялъул г1ахьалчи Мух1умаев Мух1амадрасулил къисмат.
Ват1ан ц1унизе, т1аде ккараб къо борхизе къват1иве вахъарав муг1рул г1олиласе, къисматалъ рак1алдаго бук1инч1еб к1удияб сайгъат гьабуна.
Гьанже Мух1амадрасулил йиго к1иго эбел, цо к1удияб хъизан, гьесухъ урхъун, гьесул ургъалида к1ет1олеб к1иго рак1, гьев ц1униян Аллагьасда гьардолаго цебе ккураб ункъо квер.
Зах1малъиялде ккарасе кумек гьабиги, вакъарав-къечарасе чадил кесек кьейги, унтарасде, херлъаразде зиярат гьабиги нилъер маг1арулазул г1адатлъун билъараб, бидулъ бессараб ишлъун бугелъул, Украинаялда спецоперация байбихьаралдаса нахъе республикаялдаго унел рук1ана «Посылка солдату», «Письмо солдату» ва гь.ц. акциял. Гьеб рагъ-кьалалъе квербакъи х1укуматалде рехун, жидер иш гурилан нилъер халкъалъ теч1о. Гьеб рагъда вас, вац, вацг1ал гьеч1ониги, росулъа т1алъиялдасаниги чи камун вук1унарелъул халкъалъул цоцаца кквейги, сахаватчилъиги к1удияб буго.
Гумбет районалъул Мелъелт1а росулъа Исубилаева Г1азрацаги бит1ун бук1ана Украинаялде посылка. Гьеб посылка щола Мух1амадрасулихъеги гьесул рагъулал гьалмагъзабазухъеги.
Ват1аналдасан бач1араб сайгъат к1удияб рохеллъун бук1уна г1олилазе. Рокъоб къадазги кумек гьабулилан аби буго, Ват1аналъул гьит1инаб бут1аялъ к1удияб таваккалги, къвак1иги, бергьенлъи босизе дагьабги гъираги кьола чиясе.
Мух1амадрасулил рек1ее кинго пикрабаз х1алхьи толеб бук1унаро ц1орораб хасало, кьалул майданалда жидер рак1ал хинлъизе, рик1к1ад маг1арул росулъ, гъасда ц1а бакарай  маг1арулалъул ц1ар лъазе бокьун. Ахир Мух1амдрасулихъе щола Г1азрал телефоналъул номер. Мух1амадрасул баркала кьезе к1алъайдал, г1ажаибаб йихха-хочиги, рохелги пашманлъиги жубараб асар лъугьуна Г1азрае.
Гьелдаса нахъе гьез цоцазулгун бухьен т1езе толаро. Г1иц1го Г1азрае гуревги, гьелъул хъизан-лъималазеги, бет1ергьанчи Набигулагьиеги къо бахъарабг1ан г1агарлъун, васлъун лъугьуна Мух1амадрасул.
Мух1амадрасул отпускаялъ вач1ине мех щвейгун гьесул эбел-инсуца гьоболлъухъ ах1ула Г1азраги гьелъул хъизанги. Гьоболлъухъ щведал бертаде къоги ц1ан х1адурун ратула Мух1амадрасулил г1агарлъи. Жидерго вас т1убай эбел-инсуе к1удияб рохел бук1уна, эбел-инсуеялда бащадаб рохеллъун лъугьуна гьеб Г1азрал хъизаналъеги.