Хунзахъ район Дагъистаналда машгьураб буго ханзабазул ват1ан х1исабалда гуребги, зодиб ц1вабилъун кенч1олел, т1адег1анаб пагьму- гьунаралъул, г1ажаибго беоцинаб ва бечедаб маг1арул мац1алъул раг1ул устарзабазул ват1ан х1исабалдаги. Цох1о Дагъистаналъул гуребги, г1емерал улкабазул халкъаз жидер махщалие бут1рул къуларал щуго Халкъияв  шаг1ир вахъанин гьанисайин абурал раг1абазги гъваридаб асар гьабула  рек1ее. Заид Х1ажиев, Ц1адаса Х1амзат, Расул Х1амзатов, Фазу Г1алиева, Г1абасил Мах1амад -  гьел ц1аразулъ раг1улеб буго г1умрудул философия, ралъдал гьелчей, макьидаса борч1улеб дунялалъул ч1аголъи…

Цебеккун лъазабухъе,  г1умрудул 80 сон т1убаялъул юбилеялда хурхун исана сон  районалда лъазабун бук1ана Дагъистаналъул Халкъияв шаг1ир,  Россиялъул хъвадарухъабазул  Союзалъул член, Ц1адаса Х1амзатил премиялъул лауреат, г1емерав асаразул автор  ва таржамачи, унго-унгояв маг1арулав Г1абасил Мах1амадил сонлъун. Гьелда хурхун Халкъияв шаг1ирасухъе Лъаг1илухъе щвеч1ев чи  районалда  къанаг1атги хут1ун ватиларо. Киналгоязде г1агарун районалъул учительзабазги  школлъималазги щибаб къоялъг1адин гьенире гьарурал сапаразулги, гьезда гьоркьоб  Г1абасиласул творчествоялдасан т1обит1араб конкурсалъулги цебеккун бицун бук1ана газеталъул  гьурмаздасан.

11 июналда райцентралда районалъул  халкъияб творчестваялъул рокъоб рик1к1ен г1емерал гьалбалги, росу-ракьцоялги, г1ага-божаралги, Г1абасилавги гьесул асарал рокьулелги данделъун т1обит1ана шаг1ирасул творчествоялъул вечер. Вечералда цересел  къояз ккана цойги рохалилаб лъугьа-бахъин – къват1ибе бач1ана шаг1ирасул «Ахъбердилав» абураб ц1ияб т1ехь.

Аваразул поэзиялда  Г1абасил Мах1амад вуго лъиданиги релълъинч1ев, г1иц1го  Г1абасиласда релълъарав шаг1ир. Гьесул буго къосинч1ого  цойгидазда гьоркьоб бат1а бахъизе лъалеб нухги, хат1ги, раг1иги. Г1абасиласухъа бажарула пикру цо лах1заталъ лъалхъизеги гьабун абадиялъего ц1унулеб къаг1идаялда кьезе. Шаг1ирасда жиндирго нух батана рокьулъги, г1умруялъулъги, куч1дузулъги. Г1абасил Мах1амадие халкъги, халкъалъул къисматги, гьелъул къварлъи-рохелги кидаго хирияб бук1ана.

Г1абасилас гьабураб  районалъул гимн, «Хунздерил свери» «Г1акаро» ансамблялъ ах1иялдалъун байбихьана шаг1ирасул  юбилеялъулаб вечер. Мах1амадиеги гьесул творчествоялъеги ц1акъ к1удияб къиматги кьолаго, гьесул хвел гьеч1ел асараздасан мухъалги рик1к1унаго вечер рагьана ва махщалида бачана районалъул культураялъул управлениялъул начальник Мах1ач Х1асановас ва Дагъистаналъул мустах1икъай артистка Г1айшат Тажудиновалъ. Районалъул бет1ер Х1ажияв Дарбишевас райадминистрациялъул, районалъул депутатазул рахъалдасан гьабуна поэтасда юбилей баркараб к1алъай. Г1абасиласда юбилейги баркулаго Дагъистаналъул хъвадарухъабазул председатель Мух1амад Ах1мадовас бицана: «Дун вохарав вуго  хунздерил т1алъиялда Г1абасиласул юбилей т1обит1улеб бук1иналдаса. Шаг1ир дунялалде вач1уна  жиндиего г1оло гуреб, рокьи гьабизе, куч1дул гьаризе. Цойгиги к1удияв шаг1ир Расул Х1амзатовас г1емерал куч1дул сайгъат гьаруна Г1абасиласе, хъвана гьесул т1ахьазе цебераг1иял. Гьесул буго жиндирго  хаслъи, цо  бат1ияб берценлъи, гьасул куч1дул цойгидазулаздаса  рат1а гьаризе лъала. Гьас г1уц1ана  бат1ияб шиг1рияб дунял. Гьасда бихьана маг1арул мац1алъул бугеб бечелъи, гъварилъи. Гьас хъвана лъабго рокьул таватур. Гьанже къват1ибе бач1араб Ахъбердиласул х1акъалъулъ хъвараб т1ехьалъги ц1акъ к1удияб асар гьабуна  г1адамазе. Ункъго нухалъ къого сон  т1убалеб мехалъги рехун теч1о Г1абасилас  куч1дул гьариги. Гьелъги бихьизабула гьесул пагьму-гьунаралъул гъварилъи».

Маг1арул мац1 к1одо гьабиялъул, гьелъул берцинлъи, борхалъи, пасих1лъи бихьизабиялъул данделъиялде сверана шаг1ирасул юбилей. Г1енеккаразул  рак1азе  бат1ияб ч1аголъи, хасаб гвангъи кьолеллъун рук1ана Г1абасиласеги гьесул творчествоялъеги къимат  кьурал к1алъаял. Г1абасиласул мац1 бугин рокьул, кьалул, хьанделзул, тарихалъул мац1ин абуна Дагъистаналъул культураялъул министерствоялъул отделалъул нухмалъулей Пат1имат Абакаровалъ баркиялъулаб к1алъаялда. Жийго х1айран гьаюраб, шаг1ирас жинцаго бараб Авар  адабияталъул  ва маданияталъул рукъалъе ц1акъ т1адег1анаб  къиматги кьуна Пат1иматица.

Творчествоялъул г1адамал рук1уна рак1ал т1еренал, цойгидаздаса бат1иял бербалагьиялъул г1адамал, цоцаздехун бугеб жах1даги гьезул цойгидаздаса бег1ераб бук1уна.

Амма г1емерисезухъа гуро бажарулеб киназего цого къаг1идаялъ вокьизавизе.

Гьедин,  Г1абасиласдехун бугеб х1атталдаса араб рокьи бихьулеб бук1ана гьесул пероцоял-поэтазул ва хъвадарухъабазул к1алъаязулъ. Шаг1ирасул творчество к1одо гьарурал баркиялъулал к1алъаял гьаруна издательствоялъул директор, даргиязул поэт Мух1амадрасул Расуловас, нилъер ракьцоял  Хунзахъ росулъа шаг1ир  Залму Батыровалъ, Дагъистаналъул хъвадарухъабазул союзалъул авар секциялъул нухмалъулев Сивухъ росулъа Мух1амад Патах1овас, Россиялъул хъвадарухъабазул союзалъул член Мух1амад Х1асановас,  Сабигат Мух1амадовалъ, Бахумеседо Расуловалъ, Г1айшат Г1алиевалъ, словаралъул автор Ц1адаса Мух1амадрасул  Х1айбулаевас.

Юбилеялде Г1абасилав к1одо гьавизе  вач1арав мац1алъул ва литератураялъул Институталъул директор Мух1амад Мух1амадовас бицана Мах1ачхъалаялда шаг1ирасул творчествоялдасан конференция т1обит1изе х1исабалде босун бугилан. Данделъарал пана гьаруна  халкъияй шаг1ир, нилъер ракьцояй поэтесса Фазу Г1алиевалъул рахъалдасан ц1алараб  баркиялъулаб адресалъги: «Дур пагьму буго бац1ц1адаб г1ор, дуца киданиги хъвач1о г1одоре рортарал т1амхал г1адал куч1дул. Мун вук1инч1о мац1ихъабазул кьерда. Дур куч1дузул  мац1 буго борхатаб, бац1ц1адаб, кварт1а к1ут1изе бак1 гьеч1еб. Дудасаги ц1акъ йокьула, г1адамазе дур Савдат. Савдатица ц1унана  мун, дур роржен свине теч1о гьелъ. Меседил ц1айи т1ад бугел куч1дул  хъвазе жан-жигар дуе…»

Гьаниб абич1ого г1оларо Г1абасиласул творчествоялъул бицунаго киналго к1алъазе рахъараз т1адег1анаб къимат кьолеб бук1анин гьесул г1умруялъул гьудул, эбелилан киназго абулей  Савдатил г1аданлъиялъеги, сабруялъеги, киназдаго г1амал рекъезабизе лъалеб гьунаралъегиян.

Хунзахъ т1алъиялде Г1абасиласда юбилей баркизе рач1аразда гьоркьов вук1ана Россиялъул Пачалихъияб Думаялъул  депутат Рамазан Г1абдулат1иповги  шаг1ирасда юбилейги баркулаго сценаялда аск1ор  г1одор ч1арал Г1абасил Мах1амадилги Савдатилги х1акъалъулъ  х1еренал берцинал раг1аби абуна  политикас: «Бищун лъик1аб поэма буго г1одор ч1арал нуж к1иялго. Гьебгощинаб заманаялъ цадахъ рук1ине ккани къвариг1уна к1удияб рокьи. Маг1арулаз абула хъизан гьабулила херлъи цадахъ  т1амизеян. Жегиги г1емерал соназ цадахъ хут1айги нуж гьадин берцинго». Р. Г1абдулат1иповас абуна миллиял мац1ал ц1униялъе ва гьезие квербакъиялъе жамг1ияб комитетги г1уц1изе ккелилан.

Г1абасил Мах1амад ккола  жиндир асарал г1адамазе рокьулев гуревги, ц1алул заведениязул программабазде гьоркьоре унев шаг1ирги. Гьесул асарал рихьизарула Авар театралъул сценаялдасанги. Г1абасиласул юбилей баркараб к1алъайгун цеве вахъана аваразул театралъул директорасул заместитель  Г1абдула Магьдиев.

Лъилниги  юбилей т1обит1улелъул г1емериселъ гьенир рук1уна гьесул пишацоял, гьесие хасиятаб махщалил х1алт1ухъаби. Г1иц1го хасал г1адамазухъа гурони бажарулеб батиларо бат1и-бат1иял ишазул, цоцазда релъинч1ел къисматазул г1адамазулгун гьудуллъи, гьуинлъи гьабизе. Нилъер ракьцояв  к1одо гьавизе рач1ун рук1ана Москваялда г1умру гьабун вугев врач, жамг1ияб палатаялъул член Мух1амад Г1абдулхабиров, тохтур, профессор Ах1мад Г1азизов ва тирихчи Юсуп Дадаев. Г1абдулхабировас баркиялъулаб к1алъаялда жакъа росаби ч1унтизе толеб заманалда  жиндирго ват1ан – гьит1инабго Лъаг1илухъ росулъе вахъиналъухъ ва юбилей  шагьаралда гуреб районалда т1обит1улеб бугелъухъ шаг1ирасе к1удияб баркала загьир гьабуна. А. Г1азизовас бицана Г1абасил Мах1амадил  г1аданлъиялъги г1адатлъиялъги  т1амунилан жив т1оцебе куч1дул хъвазеян.

Г1абасил Мах1амадида 80 сон  т1убаялъул юбилей баркизе районалде рач1ун рук1ана Ц1унт1а райсобраниялъул председатель Жабраг1ил Анварбегов, Болъихъ районалъул бет1ерасул заместитель Т1алх1ат Дибиров, гьениса Шодрода росулъа, Гъуниб районазул,  Т1аса Жунгуталъул вакилзаби. Г1абасиласул  творчествоялъул вечералде рач1аразда гьоркьор  рук1ана композитор Варис Нуров, «Лачен» лъималазул журналалъул редактор Мух1амад Хириясулаев, республикаялъул гьалугьабазул лъималазул ансамблялъул руководитель, Дакул фондалъул директор Асх1абг1али Х1асанов, «Х1акъикъат» газеталъул редакторасул заместитель Шамсият  Султ1анбегова, Харахьиса  шаг1ир Мах1муд –Апанди, гьесул росуцоязул к1удияб къукъа.

Халкъияв шаг1ирасул  юбилей берцин гьабун бук1ана  культураялъул х1аракатчаг1и  Г1. Тажудиновалъул, П. Султ1ановалъул, Ч. Султ1анбеговасул, Х. Г1абдулкъадировалъул, П. Мусаевалъул коч1олал сайгъатазги, «Г1акаро» фольклорияб  ансамблялъул церерахъиназги. Балагьаразул рак1азе к1удияб асар гьабуна районалъул халкъияб театралъул   актераз т1адег1анаб махщалида Г1абасил Мах1амадил «Саба-Меседо» театралдасан бихьизабураб сценкаялъги. Юбилеялъул ахиралда Г1абасиласул  росуцояс ц1алана шаг1ирас киназего  баркала кьураб к1удияб кагъат. Гьеб къоялъ киназго  баркала кьолеб бук1ана районалъул творчествоялъулал г1адамал к1одо гьарулев, гьединал тадбирал т1орит1иялъе бажарун х1алт1и гьабулев вугев районалъул бет1ер Х1. Дарбишевасе, районалъул культураялъул управлениялъул начальник М. Х1асановасе, культураялъул х1аракатчаг1азе ва цогидалги  культура цебет1езабизе квербакъулезе.

Шаг1ирасе гьит1инаб къоялдасанго бищунго хирияблъунги къиматаблъунги бук1ун буго т1ехь. Гьелъги батила гьес кинаб бокьаниги т1ехь жанибе бак1арараб библиотека гьабураб жиндирго минаялда. Гьелъги батила Г1абасиласе гьеб къоялъ кьолел сайгъатазда гьоркьор  бищун г1емер  т1ахьар рук1аралги.

Маг1арул халкъалъул къисматги, жакъасеб къоялъул кунч1иги, ч1ужуг1аданалде, г1адамазде, Ват1аналде бугеб рокьиги, рокьукъабщиналде ццинги цо лах1заталъ цолъула Г1абасиласул  асаразулъ. Халкъалъе шаг1ирги, шаг1ирасе халкъги х1ажатаб  гьеч1они гьесул г1умру г1ададисеб буго. Г1абасиласул г1умруялъул цо лах1затги г1адада  инч1олъи бич1ч1улеб, бихьулеб ва бицунеб буго гьев к1одо гьавун гьесухъе щибаб къоялъ халкъалъ  гьарулел сапаразги, гьесул юбилеялде рач1арал  рик1к1ен г1емерал г1адамазги, гьев к1одо гьавулеб даражадул роценалъги.

Рак1ч1ун абизе к1ола  шаг1ирас жиндиего бараб памятникалде рач1унеб нухда киданиги хер бижиларилан, шаг1ирасул каламги, шаг1ирасул къаламги кидаго къадруялда хут1илилан.

Пат1имат  Гунашева