Автор Н. Гlалиева. Сентябрь 2022 сон.

Районалъул цо-цо гIадамазул рахIат хвезабун буго жакъа къоялда жаниб пенсиял рахъиялда, ва щибаб соналда гьезде тIаде пачалихъалъ гьарулел тIадежураял киналго пенсионеразе цо ккураб къагIидаялда гьарулел гьечIолъиялда бан. Гьел ва цогидалги пенсиязда хурхарал суалалгун, жакъа дун дандчIвана РФялъул пенсиязул фондалъул Хунзахъ райотделениялъул нухмалъулев КъурамухIамадов МухIамад МухIумаевичгун.

-МухIамад МухIумаевич, редакциялде бачIараб кагъаталда хъвалеб буго «Дунги дир мадугьал ХIасанги пенсионерал ккола. Гьаб соналъул тIоцебесеб январалдасан хIалтIулел гьечIел пенсионеразе пенсия цIикIкIинабуна 18,6 проценталъ, амма ХIасание гIемерго цIикIкIун бачIана пенсия, дие гьелъул кIудияб хисицин ккечIо. Лъазе бокьилаан редакциялъул кумекалдалъун гьелъие кинаб гIилла бугебали».

-Россиялъул гражданинасул захIматалъул пенсия гIуцIун буго 3 бутIаялдасан: базовияб, страховыяб ва накопительныяб.

Базовияб пенсия-ккола херлъун хадуб, хIалтIиги тун гIодов чIедал мухь щоларелъул, пачалихъалъ гьев чиясе кьолеб пособие, жибги пенсиязул ригьалде гражданин вахун хадуб пачалихъияб пенсионныяб хьезабиялъул системаялда, киналниги страховать гьаруразе кьолеб. Пенсиялъул ригьалде вахин гуребги, базовияб пенсия щвезе ккани, кIиабилеб хIажатаб шартIлъун ккола-пенсионныяб хьезариялъул системаялда хIисаб-суалалде босараб ва гIарац кьураб 5 страхалъулаб сон. Базовыяб пенсия кьола налогазул органаз федералияб бюджеталде бакIарараб федералияб налогалдасан. ХIукуматалъ чIезабураб гьелъул фиксированнияб къадар бахуна-7220 гъурущалде. Страховыб пенсия лъугьуна ва гьеб кьола пачалихъияб пенсиязул страхалъул системаялдасан. Страховыяб пенсиябикьула фиксированныяб ва индивидуалияб бутIабазде (гьелда гьоркьобе уна стаж, щолеб букIараб мухь-харж). БатIалъи: базовыяб пенсиялда хIисабалде босуларо пенсиялде инегIан пенсионерасе щолеб букIараб мухь-харж, страхалъулаб пенсия бахъулелъул хал гьабула гьесие пенсия бахъилалде щолеб букIараб харжил къадаралъухъ. Харж цIикIкIун щварабгIан, гьес кьолеб страхалъулаб гIарацги цIикIкIараб букIуна, ва гьедигIан хадубккун гьесие щвезе бугеб пенсиялъул къадарги цIикIкIуна. Пачалихъалъ хIалтIухъанасе пенсиялъул базовыяб бутIа кьезе ккола гьев пенсиялъул ригьалде вахун хадуб, страхалъулаб бутIайин абуни, пенсионерас жиндиего бокьухъин босизе бегьула: тIубанго, дагьдагьккун яги босизего босичIого. Жакъа ругел пенсионеразул накопительныяб бутIа букIунаро. ХIурматияв, МухIамад! Бихьулеб букIахъе, пенсия цIикIкIинабулелъул, цIикIкIинабула захIматалъул пенсиялъул кинаб букIаниги бутIа, базовыяб яги страхалъулаб. Ккола базовыяб бутIа цIикIкIинабун страховой бутIа гьабичIого тарал соналги, страховой гьабун базовияб гьабичIого таралги. Гьеб бараб букIуна пенсионерас рарал соназда, гьес хьихьулев чи вукIин-вукIунгутIиялда, инвалидносталда, 1-2 группабазул инвалидазе гьеб батIи-батIияб букIуна. Пенсиялъул страхалъулаб бутIа ккола пенсионерасе щолеб букIараб пенсиялдаса базовияб бутIа бахъун гъоркь хутIараб бутIа. Гьеб батIалъи бичIчIунгутIиялъ рукIуна гIарзалги.

Автор Ф. Мухlамадова. Сентябрь 2022 сон.

  Чанго моцI ана дир ватIаналда тIад Украинаялъул рахIат хвараб зобалъул дандерижи гъугъадичIого… Ругьунлъун ккеялъ лъаларо, рагIа-ракьанде щун хабар лъангутIиялъ лъаларо-цо гIажаибаб парахалъи рещтIун чIун букIана рекIелъ… 20 августалъ гIагараб районалъул ХъахIикIкIалахъе чIегIераб хабар рещтIинегIан. Гьаб нухалда ГIалибеговал ГIумарил ва Мадинатил рокъобе. Эбел-инсул маулхIаят, кIиго яцалда гьоркьов цого цо вукIарав гьезул вас Шамиль къурбанлъана августалъул 16-абилеб къоялъ Харьков областалъул машгьураб Изюм мухъалда.

 Кинав инсанлъун вукIарав гIолохъанчияли, кигIан жиндие захIмат букIаниги, дие бицана гьесул яцгIал Асиятица. 

-Шамилги дунги цадахъ гIурал рукIиналъ, кутакалда захIмат буго гьесул хIакъалъулъ араб заманалда бицине. Амма дида гIумруялда жеги дандчIвачIо гьевгIан яхIги чилъиги бергьарав инсан. Гьавуралдаса нахъе унтабаз кIвекIарав жо вукIун, Дагъистан сверун сабаб балагьун, хIатIазде вахъинавуна умумуз гьев. Шамилил эмен махщел камилав сварщик ГIумар лъаларев чи нагагьги ватиларо Дагъистаналда. РакIал рацIцIадаб, гIадамал хирияб хъизан буго гьезул. Инсанасул адаб гьабиялъул рухIалда куцана гьез васги. Жеги рагIичIо Шамилица ишалдалъунали киб гурин, рагIудалъунцин къварид гьавурав чи.

-Кив ва кин цIаларав мунагьал чурад? Кин спецоперациялде ккарав?

9-леб классалде щвезегIан гьев цIалана МахIачхъалаялъул 33 аб. гимназиялда, гьоркьохъеб школа лъугIизабуна ТIагьада. Цинги лъугьана полите хникияб колледжалъул юридикияб факультеталде, гьелдаса хадуб лъугIана политехникияб университетги. Киса-кивго вацгIал вукIана цIалул отличник. Калиниградалда ватIаналда цебе ВМФалда борч тIубан хадуб, доваго хIалтIулевги чIана гьев хъван рагъулаб контрактгун. Украинаялда машгьурал лъугьа-бахъинал рагъарун хадуб, гьес кIицIул хъван буго рапорт жив дове витIеян. КIиябго нухалъ гьеб нахъги чIван буго. Шамилил хIалхьи гьечIеб ракIалъе къабуллъулеб букIинчIо цIа гIадал васалги кьалул коронир рукIун, хIалхьиялда Калининградалда вукIине. МагIарул чиясе хасиятаб, къвакIараб гIамал-хасияталъул бихьинчи вукIана гьев, хIинкъи-къай гьечIев, лебалав. Цо нухалъ кверги бекун вукIарав гьев рокъов ватичIелъул, эмен ГIумар уна гьев валагьизе. Кинаб гIажаиблъиха гьесул букIараб, гипсалъулъ лъураб квергун, футбол хIалел гIелбащадазда гьоркьов,футболалъул майданалъул кавабахъ вахъун чIун гьев ватидал?! Украинаялде витIеян гьарараб лъабабилеб, балагьаб рапорт къабул гьабуна командованиялъ ( гIодилаго - авт. ) . Байбихьуда балъго гьабун букIана гьес живго вугеб бакI, эбелалъул ургъалица. Бицунаан Астраханалда рагъулал цIалиязда вугилан. ГьитIинаб къоялдаса нахъе гьесул анищ букIана спецназалда хъулухъ гьабизе. ТIубан букIун бугоха гьебги хвалда цебе. ГIицIго кIиго моцI бана мунагьал чурадица Украинаялда. 16 августалъул рогьалил гIужалъ Шамилица бачунеб «Урал» гIужие босана нацистазул снайпераз. 

Автор Ф. Мухlамадова. Сентябрь 2022 сон.

Исана риидал, республикаялдаго цIар тIибитIарав «таргIил устар», тIабигIаталъго волейболалъе гьунармахщел сайгъат гьабурав, гъорлъе лъугьаралдаса тIубараб къуватги жигар-жанги спорталъе кьурав КIахъа Хвалчен МухIамадил гIумруялъул 70 сон тIубан бугиланги рагIун, лъикIаб материал газеталъе хIадурилилан йикIана дун... Амма, кидаго гIадин, кватIун ккана. КватIун ккана мустахIикъав чиясе къимат кьезе, гьев хинал рагIабаздалъун вохизавизе. Араб гIасруялъул лъабкъоялда анцIабилел соназ волейболалъе къватIибе бахъараб «Хвалчен» МухIамадил хвалчен Аллагьасул къо лъугIиялдалъун 31 августалъул къад гIужалъ лъалиниб лъуна. Юбилеялъулаб макъалаги сверизабизе ккана некрологалде…

ТIокIлъигун ГIарани школа-интернаталда 8 класс лъугIарав АхIмадов Буйнакскиялъул кIиабилеб педучилищеялде лъугьуна цIализе. ГьитIинго гIелму-лъаялде цIайи бугев МухIамадие кIудияб захIмалъиго ккечIо хасаб гьоркьохъеб лъай босизеги. БагIараб дипломгун лъугIула гьесул педучилище ва 1970 соналъ районалде тIад вуссарав гIолохъанав специалист ГIуркIачIи байбихьул классазул учительлъун тIамула хIалтIизе. ГIемерго кватIичIого гьениса МухIамад вачуна гIагараб КIахъ байбихьул школалде. Математикаялъе къуватав вукIиналъ батила, МухIамадие шашкаби, шахматал кидаго рокьулаан, цо шахматазул турниралда районалъул чемпионлъунги вахъун вукIана гьев. ЛъикIаб махщел букIана мунагьал чурадил мандолина - балалайкаялда бакънал рачинеги. ТIубан спорталде вуссиналъ музыкаялде регIуларин абулаан гьес.

Гьоркьохъеб лъайги босун, байбихьул классазда дарсал кьун, чIезе МухIамадил ракIалъ къабул гьабуларо. 1971 соналъ пединституталъул физикаялъулгун математикаялъул факультеталде цIализе лъугьарав АхIмадов тIубанго волейболалде вуссуна. КигIанго математика бокьулеб букIаниги, спорталъ тIалъи босула ва тIоцебесеб курс лъугIун хадуб, гьес документал физкультурияб факультеталде кьола. КIудияб адаб-хIурматгун ракIалде щвезавулаан гьес педучилищеялдаго жиндир тренерлъун вукIарав, волейболалдехун ракI цIазабурав тренер ГIали ГIабдусаламович. …

Автор И. Мухlамадов. Сентябрь 2022 сон. 

Гьаб векалъул тарих хадуб магIарухъ

Хунзахъги ЦIадабги цIалулеб мехалъ;

Дир цIар киб букIинеб: чIваралъ, хваралъищ,

Я хабар лъачIого тIагIаразулъищ?

ЧIваразулъги гуро, хваралъги гуро,

Я хабар лъачIого тIагIаралъ гуро.

Ханжарги тIагъурги магIидаги бан,

Мун бихьула даим чIаго, Дагъистан.

Расул Хlамзатов.

Санайилгlадин исанаги дунялалдаго кlодо гьабуна кlудияв шагlир Расул Хlамзатов гьавураб къо. Гьелда хурхун Дагъистаналда тlобитlана иргадулаб “Хъахlал къункърабазул фестиваль”. Гьелда гlахьаллъи гьабизе республикаялде рачlун рукlана тlолабго улкаялдасаго 40 гlан хъвадарухъабиги поэталги. Кидагогlадин байрам байбихьана шагlирасул хабаде зияратги гьабун, гьенир тlугьдул лъеялдасан. Гьелдаса хадуб регионалъул Хlукуматалъул председатель Гlабдулмуслим Гlабдулмуслимов дандчlвана республикаялде рачlарал шагlирзабазулгун хъвадарухъабазул гlатlидаб къокъагун. Гьезул цо бутlа щвана поэтасул Ватlаналде - Хунзахъ районалдеги. Гьезда гъорлъ рукlана Россиялъул хъвадарухъабазул Союзалъул председатель Николай Иванов, МГУялъул ва МГИКалъул журналистикаялъул кафедраялъул профессор, поэт ва фольклорист Александр Бобров, поэт, прозаик, миллиял адабиятазул Советалъул председатель, Дагъистаналъул хъвадарухъабазул Союзалъул председатель Мухlамад Ахlмадов ва цогидалги. Рузманалдаса хадуб тадбиралда гlахьаллъи гьабизе рачlарал гьалбазда дандчlвай гьабуна районалъул тlалъиялъ.

Хадуб киназго цадахъ сапар бухьана шагlирасул Ватlан-Цlада росулъе. Гьениб памятникалда цере тlугьдулги лъун, щвана шагlирасул рукъ-музеялде ва поэзиялъул рокъоре. Гьелъул азбаралда гьалбадерие бихьизабуна театралъулаб этюдги. Гlуцlана районалъул гlолилал поэтазулгун хъвадарухъабазулгун дандчlвайги.