Районалъул цо-цо гIадамазул рахIат хвезабун буго жакъа къоялда жаниб пенсиял рахъиялда, ва щибаб соналда гьезде тIаде пачалихъалъ гьарулел тIадежураял киналго пенсионеразе цо ккураб къагIидаялда гьарулел гьечIолъиялда бан. Гьел ва цогидалги пенсиязда хурхарал суалалгун, жакъа дун дандчIвана РФялъул пенсиязул фондалъул Хунзахъ райотделениялъул нухмалъулев КъурамухIамадов МухIамад МухIумаевичгун.
-МухIамад МухIумаевич, редакциялде бачIараб кагъаталда хъвалеб буго «Дунги дир мадугьал ХIасанги пенсионерал ккола. Гьаб соналъул тIоцебесеб январалдасан хIалтIулел гьечIел пенсионеразе пенсия цIикIкIинабуна 18,6 проценталъ, амма ХIасание гIемерго цIикIкIун бачIана пенсия, дие гьелъул кIудияб хисицин ккечIо. Лъазе бокьилаан редакциялъул кумекалдалъун гьелъие кинаб гIилла бугебали».
-Россиялъул гражданинасул захIматалъул пенсия гIуцIун буго 3 бутIаялдасан: базовияб, страховыяб ва накопительныяб. Базовияб пенсия-ккола херлъун хадуб, хIалтIиги тун гIодов чIедал мухь щоларелъул, пачалихъалъ гьев чиясе кьолеб пособие, жибги пенсиязул ригьалде гражданин вахун хадуб пачалихъияб пенсионныяб хьезабиялъул системаялда, киналниги страховать гьаруразе кьолеб.
Пенсиялъул ригьалде вахин гуребги, базовияб пенсия щвезе ккани, кIиабилеб хIажатаб шартIлъун ккола-пенсионныяб хьезариялъул системаялда хIисаб-суалалде босараб ва гIарац кьураб 5 страхалъулаб сон.
Базовыяб пенсия кьола налогазул органаз федералияб бюджеталде бакIарараб федералияб налогалдасан. ХIукуматалъ чIезабураб гьелъул фиксированнияб къадар бахуна-7220 гъурущалде. Страховыб пенсия лъугьуна ва гьеб кьола пачалихъияб пенсиязул страхалъул системаялдасан.
Страховыяб пенсиябикьула фиксированныяб ва индивидуалияб бутIабазде (гьелда гьоркьобе уна стаж, щолеб букIараб мухь-харж).
БатIалъи: базовыяб пенсиялда хIисабалде босуларо пенсиялде инегIан пенсионерасе щолеб букIараб мухь-харж, страхалъулаб пенсия бахъулелъул хал гьабула гьесие пенсия бахъилалде щолеб букIараб харжил къадаралъухъ. Харж цIикIкIун щварабгIан, гьес кьолеб страхалъулаб гIарацги цIикIкIараб букIуна, ва гьедигIан хадубккун гьесие щвезе бугеб пенсиялъул къадарги цIикIкIуна.
Пачалихъалъ хIалтIухъанасе пенсиялъул базовыяб бутIа кьезе ккола гьев пенсиялъул ригьалде вахун хадуб, страхалъулаб бутIайин абуни, пенсионерас жиндиего бокьухъин босизе бегьула: тIубанго, дагьдагьккун яги босизего босичIого. Жакъа ругел пенсионеразул накопительныяб бутIа букIунаро.
ХIурматияв, МухIамад! Бихьулеб букIахъе, пенсия цIикIкIинабулелъул, цIикIкIинабула захIматалъул пенсиялъул кинаб букIаниги бутIа, базовыяб яги страхалъулаб. Ккола базовыяб бутIа цIикIкIинабун страховой бутIа гьабичIого тарал соналги, страховой гьабун базовияб гьабичIого таралги. Гьеб бараб букIуна пенсионерас рарал соназда, гьес хьихьулев чи вукIин-вукIунгутIиялда, инвалидносталда, 1-2 группабазул инвалидазе гьеб батIи-батIияб букIуна.
Пенсиялъул страхалъулаб бутIа ккола пенсионерасе щолеб букIараб пенсиялдаса базовияб бутIа бахъун гъоркь хутIараб бутIа. Гьеб батIалъи бичIчIунгутIиялъ рукIуна гIарзалги.
-Щиб кколеб персонифицированнияб хIисаб-суал гьаби, гьелъул мурад щиб?
-Персонифицированнияб хIисаб-суал гьабиялъул мурадлъун ккола, щивав чиясул захIматалда рекъон, захIматалъул пенсия бахъи. ЗахIматалъул пенсия бахъулелъул хIажатаб стаж ва щвараб мухь хIакъикъияб букIин чIезаби. ХIалтIухъанасул страхалъулаб стажалда ва страхалъулаб взносалда рекъон захIматалъул пенсия бахъи.
-Щал кколел индивидуалиял баянал?
- «ТIадаб пенсионныяб страхованиялъул системаялда хасаб хIисаб-суал гьабиялъул хIакъалъулъ» Федералияб законалъул 11 статьялда рекъон страхователаз пенсиязул фондалде кьола жидеца кьолел взносазул хIакъалъулъ баянал бухгалтериялъул хIисабсуалалъул рихьизариязул кьучIалда, страховой стажалъул хIакъалъулъ баянал-кадрабазул отделалъул хIисаб-суалалда ругел приказазул, ва цогидалги документазул кьучIалда. Гьел баянал страхователаз кьезе ккола лъагIалида жаниб 1 нухалда.
Бихьизабураб заманалда гьел баянал кьечIони, тIубарал гьечIел яги мекъал кьунани, страхователаздехун ва жидецаго страховой взнос кьолел физическиял лицабаздехун хIалтIизарула финансовыял санкциял хIисаб гьабулеб соназда гьез ПФРалде кьезе кколеб букIараб гIарацалъул чанго процент хIисаб гьабун.
-РичIчIуларел суалал рукIуна ригь арасда яги инвалидасда хадуб хъулухъ гьабун кьолел гъурщазда хурхун. Бицинарищ гьелъул хIакъалъулъ.
-Сахлъи гьечIолъиялда бан хIалтIизе кIоларел, жидедаго хадуб хъулухъ гьабун бажаруларел пенсионеразе хIажалъула кинаб букIаниги къватIисан щолеб кумек. Гьединал пенсионеразе хъулухъ гьабурал гIадамазе Россиялъул Пенсиязул фондалъ чIезабула щибаб моцIилаб компенсациялъулаб выплата.
Гьеб щолел хIалтIухъабилъун рикIкIуна: ТIоцебесеб группаялъул инвалидал, лъимерлъудасанго I группаялъул инвалидаллъун рукIарал гьоркьоре рачинчIого.
Гьединго сахлъизариялъул учреждениялъул бихьизабиялда рекъон, гьоркьоса къотIичIеб тIалаб-агъаз гьабизе кколевлъун рикIкIарав яги гIумруялъул сонал 80-ялдаса тIаде арал. Гьединал гIадамазул тIалаб-агъаз гьабурал кибниги хIалтIулел гьечIезе щибаб моцIилаб компенсациялъул къадар бахуна 1200 гъурущалде.
Кивниги хIалтIулев гьечIев лъимер-инвалидасда хадуб хъулухъ гьабурав умумузул цоясе кьола-10000 гъурущ, гьел гурел цогидал гIадамазе-1200 гъурущ.
-Лъазе бокьилаан херлъун пенсиялде унезул ригь кинаб къагIидаялда цIикIкIинабулеб бугебали.
-2019 соналдаса нахъе пенсиязулаб законодательствалда ккарал хиса-басиязул кьучIалда бихьизабун буго пенсиялде унезул ригь бутIабутIа ккун цIикIкIинабизе, жибги 2028 соналъ рагIалде бахъунеб. Пенсиялде унезул ригь цIикIкIинабун буго 5 соналъ, руччабазе гьеб бахуна 60 соналде ва бихьиназе 65 соналде.
-Херлъиялдалъун кьолеб страховой пенсиялъул кинал шартIал ругеб?
-Страховой стаж букIин (2019 сон-10 сон, 2020 сон-11 сон) гьеб къагIидаялда 2028 соналде щвезегIан.
-индивидуалияб пенсионныяб коэффициенталъул бищунго дагьаб къадар букIин: 2019 соналъ-16,2; 2020 соналъ-18,6 пенсия бахъизе чIезабураб ригьалде рахин: 2019 соналда руччабазе-56 сон, бихьиназе-61 сон, гьеб къагIидаялда щибаб соналъ хадубккун 2028 соналде щвезегIан руччабазе-60 сон ва бихьиназе 65 сон.
-Пенсия бикьиялъул иш лъида тIадаб бугеб?
-2001 соналъул 17 декабралда бахъараб Федералияб законалъул 18 статьялда рекъон Россиялъул Федерациялда Пенсия бикьизе ккола ПФРялъул территориалияб органалъ яги федералияб почалъул бухьеналъул организациялъ, кредиталъулаб яги цоги организациялъ.
Гьелдаго цадахъ гьеб законалъул 18 статьялъул 1 пункталда рекъон пенсия бахъи, захIматалъулаб пенсия кьей ва къадар чIезаби, гьеб жив-жив чиясухъе щвезаби тIадаблъун бихьизабун буго пенсия бахъулел органаз хIисабалде босула живго пенсионерасул пикруги.
-МухIамад МухIумаевич, баркала гара-чIвариялъухъ. РакIалде ккола нилъер гьаб гара-чIвариялдаса хадуб пенсионеразда ричIуларел суалазул къадар дагьлъилилан. Гьединал гIадамал ратани, Дуцагоги къабул гьаризе ратилагури гьел?
-Дун ва нижер тIолабго коллектив хIадураб буго бокьарав чиясул суалазе жавабал кьезе. РачIа нижехъе, нижеца нуж гъираялда къабул гьарила.
Н. Гlалиева.
| 
