20 январалда районалъул Культураялъул к1алг1аялда т1обит1ана «Хунзахский район» муниципалияб г1уц1иялъул бет1ер Нурмух1амад Махсут1х1ажиевич Задиевас 2021 соналъ гьабураб х1алт1ул х1исаб кьей. 
Данделъиялда г1ахьаллъана райсобраниялъул депутатал, росабазул бегавулзаби, жамг1иял церехъаби, цо-цо г1уц1абазул вакилзаби, лъай кьеялъул педагогал, СМИялъул х1алт1ухъаби ва г1емерал цогидалги. 

Х1исаб кьей байбихьана Н. Задиевас т1олабго Россиялъул халкъалъего г1адин, 2020-2021 сонал, пандемия сабаблъун, нилъер районалъеги зах1матал рук1анилан бициналдасан. Гьел сонал лъугьана унго-унгояб х1албихьилъун, хасго сахлъи ц1униялъул х1алт1ухъабазе. Амма нилъеда к1ванилан абуна гьес,-лъугьун бук1араб ах1вал-х1алалъе кьуч1аб къиматги кьун, коронавирусалъул карачелалдаса бергьине. 
Кин бук1аниги, жакъа къоялдаги Хунзахъ централияб больницаялда регизарун руго 30-35 коронавирусалъ унтарал. Гьединлъидал прививка гьаби кколила нилъгоги, нилъерго г1агарал чаг1иги зах1матаб Covid-алдаса рорч1иялъе сабаблъун. Коронавирус т1ибит1иялъул динамикаялъухъ хал гьабуни, гьеб цо къоялъ цебе щваниги, хадуб щваниги щвеч1ого хут1улеб гьеч1о, гьединлъидал лъик1аб бугила цебеккунго нилъерго черх гьелде х1адур гьабизе. Араб соналда Covidалъ унтун вуго 3472 чи. Вакцина гьабурал 11167 чиясдасан г1иц1го 9 чи гурого унтун гьеч1о, гьелги бигьаяб къаг1идаялда.

Социалиябгин-экономикияб ах1вал-х1ал
2021 соналда росдал маг1ишаталъул продукция къват1ибе биччан буго 2076210 гъурущалде, гьебги ккола 2020 соналъ бук1аралъул 106 процент. 
Г1исинккун гьабулеб даран ва мухьдахъ гьарулел хъулухъал 2021 соналда рахун руго 2385095 ва 238070 гъурущазде, гьебги ккола гьелда цебесеб соналде данде ккун 106 ва 105 процент.
Инвестициязул къадар бахуна 927247 азарго гъурущалде, гьелдаго гьоркьоб г1адамаз жалго бет1ергьанал бак1ал раялъе кьураб 248261 азарго гъурущалде, гьебги ккола араб соналде данде ккун 105 процент.
Араб соналда районалда г1уц1араб къаг1идаялда ва бихьизабураб заманалдаса кват1ич1ого ана Т1олгороссиялъулаб халкъалъул перепись ва микросельхозперепись. 

Инвестициял
Администрациялда цере ч1арал аслиял масъалабазул цояблъун ккола Россиялъул Федерациялъул, Дагъистан Республикаялъул пачалихъиял программабазда ц1ик1к1ун г1ахьаллъизе щвей. 2021 соналда район г1ахьаллъана 9 пачалихъияб проекталда ва программаялда. Г1аммаб къаг1идаялда гьеб бахана 700 млн гъурущалде. 
Республикаялъулаб инвестициязулаб программаялда рекъон лъуг1изабуна Г1арани росулъ канализация ва лъим бачунел турбаби лъей. Гьезул багьа бахана 27571 гъурущалде. Г1арани росулъ унеб буго 308 ц1алдохъанасе бак1 бугеб 352105 азарго гъурущ т1ад харж гьабизе бугеб школа, 150 чиясе бак1 бугеб 73,3 млн гъурущалъул багьаяб Г1обода росдал школа. 
«Жилье и городская среда» миллияб проекталъул «Чистая вода» программаялда рекъон Хунзахъ росулъ бан буго лъим бац1ц1ад гьабиялъе мина, 17 километралъул манзилалда лъун рахъунел руго гьенибего лъим чвахизабизе лъел рог1ралги, х1алт1аби унел руго 18 километралъул манзилалда Бакьагьеч1ибе лъим бачиналъеги.
«Жилье и городская среда» миллияб проекталъул «Формирование комфортной городской среды» программаялда рекъон Харахьи росулъ бан бахъун буго ветераназул парк ва Буц1ра «Годек1ан» парк. Х1исабалде босун буго гьаб соналда Гьамущи росулъги гьединабго парк базе. 
«100 школа» регионалияб программаялда рекъон ремонт гьабуна Хунзахъ № 1 школалъе. 
«Местные инициативы» программаялда рекъон ремонт гьабуна Гьит1инаб Гьоц1алъ лъималазул ахалъе, Хъах1ик1к1алахъ росдал клубалъе, Т1агьада библиотекаялъул минаялъе, х1алт1аби гьаруна Гьоц1алъ росдал парказулаб зонаялда, ремонт гьабуна Гиничукь росулъе лъим бачараб халкъияб «Таран» каналалъе.
«Дир Дагъистан-Дир нухал» регионалияб проекталда рекъон 2 километралъул манзилалда асфальт т1уна Гьац1алухъ росулъан унеб автомобилазул нухде, хисизабун къач1ана 6 километралъул манзилалда Г1арани-Г1обода автонух.
«Устойчивое развитие сельских территорий» программаялда рекъон бан лъуг1изабуна Гьамущи-Харахьи 14,5 километралъул манзилалда унеб лъел мухъ. 
«Комплексное развитие сельских территорий» программаялда рекъон Х1ариколо росулъ бан бахъана парказулаб зона. 
Бак1алъулаб бюджеталъул г1арцудасан асфальт т1уна 500 метралъул манзилалда, Гьоц1алъ, 450 метралъул манзилалда Г1обода, 500 метралъул манзилалда Хунзахъ автомобилазул нухазде, 1000 квадратияб метралдасаги ц1ик1к1араб бак1алде асфальт т1уна ц1а ккеялдаса ц1униялъул № 1 часталде, Г1арани автостанциялъул ракьалде, бетон т1уна Ц1ельмесалъусан унеб автомобилазул нухлул 500 метраялде, ремонт гьабун бахъана Г1оч1ло росдал нухазеги.
Ремонт гьабуна Бакьагьеч1и росдал лъималазул ахалъе, Заг1иб росдал лъималазул ахалъе бана т1адеги бак1. Т1ануси росулъ бугеб автомобилазул нухда гьабуна тротуар ва 500 метралъул манзилалда т1уна асфальт, х1алт1аби гьарун рахъана Лъаг1илухъ ва Т1екит1а биххараб бак1алдасан къед къач1аялъе. 
Раг1алде бахъун буго Харахьи лъималазул ахикь т1адеги г1ат1илъиялъе балеб бак1алъул х1алт1и.

Росдал маг1ишат
Росдал маг1ишаталда х1алт1улел руго 80 сельхозпредприятие, 33 кфх ва 7659 жалго бет1ергьанал, аслияб къаг1идаялда могьолал культураби, овощал, гьан, рахь ва квас г1езабулел маг1ишатал. 
2021 соналда росдал маг1ишаталъул валовая продукция бахун буго 2076 млн гъурущалде. Районалда буго 340 га пихъ кьолел ахазул. 
Киналниги маг1ишатазул бут1абазда ч1ах1ияб боц1ул къадар бахуна 24100 бет1ералде, гьезда гьоркьор г1ачиязул-13900 бет1ер. Г1и-ц1аназул къадар бахуна 200 азарго бет1ералде, гьездасан 50 азарго бет1ер ккола тайпадулаб.
Х1исаб кьолеб соналъ г1езабун буго 3664 тонна гьанал, 25300 тонна-рахьдал, 6160 тонна могьолал культурабазул, 4589 тонна-картошкадул, 2550 тонна-овощазул, 755 тонна пихъил ва г1исинпихъазул.
Хасел т1амизабиялъе г1и-боц1уе х1адур гьабун буго 45000 азарго тонна хъач1аб раг1и-хералъул, гьелдаго гьоркьоб 44 азарго тонна харил, 1000 тонна-соломадул. 1500 тонна жидерго производствалъул зернофуражалъул.
Районалъул росдал маг1ишаталъул предприятиязда хадуб бухьинабун буго 8670 га бекьулеб ракьалъул. Гьелдасан араб соналда х1алт1изабич1ого хут1ун буго 3740 га (43 %). Районалъул маг1ишатал техникаялдалъун хьезарун руго г1иц1го 30 проценталъ. Ахираб 5 соналда жаниб босизе к1ун буго 5 комбайн, 2 МТЗ-80, 2 прессподборщик.
«Развитие сельского АПК» программаялда рекъон районалъул маг1ишатазе щвана 67 млн гъурущ субсидиялъул. 
«Машгьурал г1адамал» ва «Стела» СПКял г1ахьаллъана Т1олгороссиялъулаб цебелъеялда- выставкаялда (тайпадулаб г1и-боц1ул). Гьениб гьез т1оцересел бак1ал росана.

Лъай кьей
Районалда буго 42 школалда цебесеб лъай кьеялъул учреждение, 47 г1аммаб лъай кьеялъул школа, 5-т1адеги лъай кьеялъулаб учреждение. 
99,7 процент ц1алдохъабазул ц1алулеб буго т1оцебесеб сменаялда. 
19 школа лъуг1ун унев ц1алдохъанасе щвана меседил медалал. 
Школа лъуг1улез ГИА ва ЕГЭ кьолеб буго лъик1аб даражаялда. 
Лъай кьеялъулал учреждениял х1алт1улел руго лъай кьеялъул даража, педагогикиял х1алт1ухъабазул квалификация борхизабиялда, киналниги лъай кьеялъул учреждениял гьанжесел т1алабазде данде кколедухъ х1алт1и бачине ругьун гьариялда т1ад. 
«Образование» миллияб проект г1умруялде бахъинабизелъун район г1ахьаллъулеб буго «Современная школа» ва «Успех каждого ребенка» проекталда т1ад. 

Физическая культура ва спорт
 Районалда буго 52 спортивиял махщелал щвезе рес бугел спортивиял залал, 10-футболалъул искусственныяб газон ккураб майданал. Гьеб бут1аялъул аслияб масъалалъун ккола киг1ан г1емер к1ваниги г1адамал спорталде руссинари, къват1ахъ лъимал гьекъолдиялде, хъалиман ц1аялде, наркоманиялде руссине теч1ого спорталде руссинари.

Финансал ва налогазул политика
 2021 соналда муниципалияб бюджеталде бач1ун буго налогазул ва налогазул гуреяб г1арцул 248133 азарго гъурущ, планалда 246277 гъурущ бук1аниги, план т1убан буго 116,7 проценталъ.
Дун вохараб иш буго районалда цониги росу гьеч1о кинаб бук1аниги кумек гьабич1ого хут1араб.
Ахиралда районалъул бет1ерас баркана 2020 соналъ бак1алъулаб самоуправлениялъ рихьизарурал рахъи кьолел х1асилазе г1оло Дагъистаналъул муг1рузул районазда гьоркьоб районалъе щвараб к1иабилеб бак1 ва баркалаялъул кагътал кьуна район цебет1езабиялъе бихьулеб бут1а лъурал районалъул хъулухъчаг1азе, жавабал кьуна г1одорч1аразул рич1ч1уларел суалазеги. 
Гьедин, цоцада рич1ч1иялъул ах1вал-х1алалда ана районалъул бет1ерасулги районалъул зах1матчаг1азулги дандч1вай.   

Н. Гlалиева.