«Расул ХIамзатов витIарав вукIун вуго: мугIруз пана гьарулел руго. Гьанже бичIчIана дида Хунзахъ районалда гьалгощинал гьунар тIокIал шагIирзабиги хъвадарухъабиги щай ругелали».
    Сергей Меликов, Дагъистаналъул Бет1ер

Рамазан Г1абдулат1ипов республикаялъул нухмалъулевлъун вук1индал гьев вач1ун хадуб т1ок1ав т1алъиялъул инс районалдеги ваккич1ого, пашманго рук1ана хунз. Гьале 29 июналда, киназулго рохалие, ДРялъул Бет1ер Сергей Меликовас бухьана т1алъиялде х1алт1улаб сапар. К1удияб Х1укуматалъул къокъаги бук1ана гьесда цадахъ: Х1укуматалъул председателасул заместителал Г1алиев Руслан Г1алиевич, Телякавов Муслим Пашаевич, лъай кьеялъул министр Ях1ья Х1амидович Бучаев, культураялъул министр Зарема Ажуевна Бутаева, туризмалъул министр Эмин Мерданов, Халкъияб Собраниялда районалъул депутат Хучбар Хучбаров, сахлъи ц1униялъул министралъул заместитель Мух1амадг1али Саламов ва гь. ц. 
Гьалбал къабул гьабулеб къокъаялда гьоркьор рихьулаан республикаялда районалъул ругел х1акимзаби Дагъистаналъул ПФРалъул нухмалъулев Мух1амад Г1исаевги казначействалъул х1аким Г1абдулпатах1 Г1амирхановги. Халатаб роол къоялъ г1емер бак1азде щвараб рахъи бугеб лъугьана республикаялъул т1алъиялъул районалде командировка. 

Бет1ерлъуда районалъул бет1ер Нурмух1амад Задиевгун Меликовасда дандч1вай гьабизе Макьасде рак1арун рук1ана районалъул нухмалъулелги х1урматиял гьалбалги. 
 

Гьале зузудулеб «Маххул х1инч1» баккана, гьеб къоялъ г1ажаибго роц1ун бук1араб т1алъиялъул зодоб. Жан-жигаралда, щивасул кверал рачунаго, Макьасалъул керчаб г1урдаллъиялдасан вилълъана Сергей Алимович, т1абиг1ияб берцинлъиялъе къиматги кьолаго, гъорлъе ваккун гьанир туризмалъе ругел ресазулги хал гьабулаго. 
 

Унго-унгояб экотуризмалъе данде кколел шарт1алги т1адег1анаб даражаялъул комплексги Макьасда г1уц1изе т1аде босарав инвестор Хучбар Хучбаровас бихьизабуна гьаризесел х1алт1абазул проект, кьурул раг1алда (цебе бук1арабго бак1алда) гьабизесеб рестораналъул кьуч1, щвана халгьабиялъул площадкаялде.

Зиплайналдасан хъущт1ун унев туристасул лазатаб «Г1ив!»ги республикаялъул т1алъиялъе саламалъулаб ах1и г1адаб жолъун лъугьана киназулго релъиялъе. Нухмалъиялдасан бажарараб кумек бук1инабизе раг1и кьуна Меликовас районалда туризм цебет1езабиялъе. 
 

Программаялъул хадусеб пункт бук1ана Ц1ада росдада цебе бугеб «Хъах1ал къункъраби» мемориалияб комплекс. Мемориалалъе т1убараб реконструкция гьабизе кколин к1удияв шаг1ирасул юбилеялдеян лъазабуна Сергей Меликовас цадахъ рук1аразда. Рагъул байдабазда ч1варазул даимлъи ц1униялъул г1аламатлъун бугеб Расулил кеч1алъул нуг1 «Хъах1ал къункъраби» г1одор ч1езе скамейкабигун, аренагун, къач1а-к1ат1араб сверухъбак1гун цебе ч1езе буго нилъеда 2023 соналъ, иншааЛлагь.

К1удияб асар гьабуна республикаялъул нухмалъулесе к1иго Халкъияв шаг1ир-эменги васги Х1амзатовал жанир г1ураб Ц1ада музеялъги. Махщалида ва пагьмуялда республикаялъул т1оцебесеб гьумералъе ва къокъацоязе экскурсия т1обит1ана Расулил г1агарай ч1ужу Г1айшат Патах1овалъ. Гьоркьо-гьоркьоб инсул х1акъалъулъ интересал лъугьа-бахъиназул бицун, махсараби гьарун ч1амуч1лъизе биччач1о Расул Х1амзатовасул яс Салих1атицаги. 

Бихьараб-таралъ асар гьабурав Меликовас маданияталъул министралъе буюрухъ кьуна юбилеялъулаб 2023 соналде музеялда ремонталъулал х1алт1абазе: токалъул мухъал, т1ох хисизе, рохьи-жужаялъул х1алт1абазе ресал ралагьизе. Гьединго музеялъул цифровияб контент бук1инабизе лъик1аблъун бихьизабуна республикаялъул нухмалъулес. 

Районалъул больницаялда бук1ана делегациялъул хадусеб рещт1ен. 
Тохтурзабазулгун гара-ч1вариязда х1ажатаб ц1ехон, сахлъи ц1униялда бугеб материалиябгин техникияб хьезариялъухъ балагьун, республикаялъул т1алъиялъе загьирлъана хинлъизариялъул системаялда ругел г1унгут1аби. Гьеб суал т1убазе ва цойгидаб больницаялъе х1ажатабщинаб кьезе т1адкъана Меликовас цадахъ вук1арав сахлъи ц1униялъул министралъул заместителасда.
Жидерго рахъалдасан сахлъи ц1униялъул хъаравулзабазги баркала кьуна гьалбадерие гьанжелъаг1ан райбольницаялъе гьабураб техникияб кумекалъухъ.

Киназулго к1алдиб секкен ккезабураб Г1арани гьоркьохъеб школа. 308 ц1алдохъанасе бак1, 78 чи х1ебт1улеб общежитие, пищеблок, актовияб зал, спорталъул ва х1аязул байдаби рук1ине ругеб, Меликовас абухъе: «Жиндилъе бахунеб школа т1олабго Дагъистаналда гьеч1еб», лъай кьеялъул объект.
Гьаниб Бет1ерасе рек1ее г1еч1о графикалда рекъон х1алт1аби цодагьалъ хадур рехъерхъун рук1ин. Ч1ванкъот1ун лъазабуна Сергей Алимовичас загьирлъарал г1унгут1абиги лъуг1изарун, гурун гъуждулгун подряднияб г1уц1и х1алт1еян. Рачун квералгун гьедин ккеялъе щулияб къот1иги гьабуна к1иявго бихьинчияс.
Баянаб бук1ахъе, Г1арани гьоркьохъеб школа балеб буго республикаялъул инвестициязул программаялда рекъон. 

Шатеразда жаниб росдал маг1ишаталъул, г1иси-бикъинаб дармил предприятиялъул ниг1маталги сок1к1ун, к1удияб ч1аголъи бугоан хадусеб иргаялда Сергей Меликов щвезе вук1араб Шагьрудин Шамхаловасул ц1аралда бугеб Культураялъул к1алг1аялда цебе. 
Гьоц1дерилгун херехьдерил ахбазаналъул х1алги бихьун, сахъадерил СПОК «Баркаманалъул» т1орахьгун х1анги беццун, Меликовас лъай-хъвай гьабуна районалъул г1и-боц1ухъанлъиялъул церехъаби «Машгьурал г1адамал» ва «Стела» СПКязул шапакъатазул церелъеялгун.
Хадув къокъана 1968 соналъ жиб бараб ва 2014 соналъ капиталияб ремонт гьабураб маданияталъул рокъове. Культураялъул управлениялъул начальник Джавгьарат Хъайтмазовалъ бицана гьабсаг1ат жалго т1ад х1алт1улел ругел проектазул (мисалалъе Дагъистаналъул Халкъияй шаг1ир Фазу Г1алиевалъул виртуалияб музей рагьи), цере ч1арал масъалабазул ва г1унгут1абазул.

«Малыш» ясли-ахалде унаго, социалияб рахъалъ халкъ ц1униялъул централде жаниреги лъугьана республикаялъул х1акимзаби. Халкъалъул г1умруялъул даража лъик1лъизабизелъун х1укуматалъ гьабулеб г1арцулаб квербакъи-социалияб контракт хъвай ц1ик1к1ун машгьурлъизабиялде ва г1адатал г1адамазухъе щвезабиялде к1вар буссинабуна Меликовас собесалъулазул. 
Цереккун ратарал г1унгут1абаз дагьабго бахъинабураб ццим цо лах1заталда бигьа-бичизабуна «Малыш» ясли-ахалъул гьит1ичаз. Рик1к1унаго Расулил куч1дулгун, рихьизарулаго патриотикиял кьурдабигун дандч1вай гьабуна Меликов-дацида гьез. 
Х1алт1уе лъик1аб къиматги кьун, налъукь ч1еч1ого, ясли-ахалъе гьесги сайгъат гьабуна акустикияб система. 

Щвана Меликов Хунзахъ районалъул тарихияб музеялдеги. Узухъда гьесие асар гьабуна гьенир ругел залазги бечедал экспонатазги. 
Маданияталъул министралъулгун дандги бан, гьениб бугеб тарихияб ирс ц1унизе ва музеялда ремонталъулал х1алт1аби т1орит1изе ккеялде к1вар буссинабуна ДРялъул Бет1ерас.     

Хунзахъе республикаялъул нухмалъулевги х1акимзабазул делегацияги рач1иналъе аслияб г1иллалъунин абуни бук1ана 2023 соналъ улкаялъул роцадаго Дагъистаналъул Халкъияв шаг1ир, щивав дагъистаниясе г1агарав Расул Х1амзатов гьавуралдаса 100 сон т1убаялъулаб юбилей т1обит1изе бук1иналда хурхараб г1уц1иялъулаб комитеталъул данделъи т1обит1и. 71 тадбир т1обит1изе буго кинабниги юбилеялда хурхун. Гьел киналго тадбиразул ах1илъунги лъугьине руго «Мой Дагестан. Наш Расул» абурал раг1аби. Т1ахьал, газет-журналал къват1ире риччай, концертал, байрамал т1орит1и, паркалгун азбарал къач1ай гуребги, Расулил ракьцоязул г1умру-яшав цо къадаралъ лъик1лъизаби бук1ине кколин приоритет бугеб т1адебосилъунилан лъазабуна Меликовас оргкомитеталъул г1ахьалчаг1азда.
Х1адурун буго искусствалъул, культураялъул, литератураялъул церехъабазе Расул Х1амзатовасул ц1аралда кьезесеб медалалъул эскизги.
К1иго саг1атги хадуб халат бахъараб данделъиялдаса хадуб, «Дун Хунзахъе т1оцеве вач1ун вук1ана, дие гьаниб г1емераб жо рек1ееги г1уна»-ян баркалаги кьун тахшагьаралде воржун ана республикаялъул Бет1ер Сергей Меликов, добго цо-цо ришватчаг1аздегун ц1огьазде жиндир хъуялъ т1ури щвезабулеб «маххул х1инч1алда».
Баракатаб, рахъи бугеб батаги республикаялъул т1алъиялъул районалде т1оцебесеб сапар. Амин.

Ф. Мух1амадова.