Айтбер Мухlамадович Бижанов хадубги гьавуна 1902 соналъ Хунзахъ районалъул Хlариколо росулъ. Жеги гьитlинго бихьулеб букlана жиндирго кьерилазда данде ккун гьесул бугеб тирилъиги речlчlа-регlиги. 1920 соналда жиндиего бокьун лъугьана гьалмагъ Атаевасул партизаназул отрядалде. Взводалъул командирасул кумекчиясул хъулухъалда гьес гlахьаллъи гьабуна хъахlал хъазахъазда данде гьарурал рагъазулъ. Гьениб гьесда тlоцеве вихьана машгьурав полководец С. М. Буденный. Гьелъул хlакъалъулъ нугlлъи гьабулеб буго Айтбер Мухlамадович жиндирго гьалмагъзабигун цадахъ Буддениясда аскlов чlун бахъараб сураталъги.

1942 соналъул май моцlалда Бижанов жиндиего бокьун уна фронталде. Гьебго соналъул 18 августалда Кавказалъул перевалалда кавалериялъул эскадроналъул командир Айтбер Бижанов Кавказалъул ва тlолабго СССРалъул халкъазул эркенлъи цlунулаго бахlарчиго хола. Гьеб рагъулъ хlакъалъулъ гlатlидго хъван буго журналист О. Л. Опрышкол тlехьалда. “... Кинабго лъугьунеб букlана гlедегlун ва ракlалде гьечlого. Капитан А. Бижановасул бетlерлъиялда гъорлъ командиразул ва цогидалги рагъухъабазул къукъаялъ тушманасе рес кьечlо тlадеги кlанцlун гьезда ракlалда букlараб щулалъи кквезе. Бахlарчиго рагъулаго нилъер солдатаз тушман нахъе къазе тlамуна ва гьел кьурабазде аскlоре къазаруна. Чlечlого 5 сагlаталъ халатбахъана рагъ. Тушманасул къуват цlикlкlунеб букlиналъ ахlвалхlал тlадеялдаса тlаде захlмалъулеб букlана. Къваригlун букlана рагъухъабиги тlаде рахъинарун, тушман цеве ккелалде, гьесде гьужум гьабизе. Гьеб гуллбузул цlадалда гъоркь коммунист, командир ва багlарав партизан Айтбер Бижановас цевеги кlанцlун “Ватlаналъе гlоло! Сталиние гlоло! Жинда хадур!”, - ян буюрухъ кьуна. Гьелъ чlаголъизарурал солдатал, капитан цеве ун вукlинги бихьун, кигlан тушманасул къуват цlикlкlараб букlаниги, тlадеги кlанцlун, гьесие кlудияб заралги гьабун, бергьенлъи босула. Амма гьеб рагъулъ, автоматалъул гулбузул цlадалъ ворлълъарав Айтбер ракьалде щапула. Гьедин гlагараб Кавказги Дагъистанги тушманасдаса цlунулаго, къуват бащад гьечlеб рагъулъ бахlарчиго хвана Советияб Армиялъул капитан Айтбер Бижанов. Гьев жиндир цо подразделениялъул командирлъун вукlараб 214 аб. полкалъул солдатаз ва командираз фашистазул гьужумги гьоркьоб къотlизабун, гьел нахъе къазе тlамуна. Бищунго аслияб жо - гьелдалъун рес щвана ками ккечlого, 3375 м борхалъи бугеб Бечо абулеб перевалги бахинабун, 1500 чи хвасар гьавизе, гьездасан 230 лъимерги … “ Кабардино-Балкариялъул Баксан шагьаралда бугеб № 3 школа-интернаталда аскlоб буго гьеб къоялъ Кавказ цlунулаго рухl кьурал бахlарзазе бараб памятник. Мармалъул хъорщода бищун цебе хъван буго нижер машгьурав росуцоясул цlарги. 1982 соналда рагъул заманалда бихьизабураб бахlарчилъиялъухъ Баксан шагьаралъул аслиял къватlазул цоялъе кьуна Айтбер Бижановасул цlар. Дун чlухlула дун нижер росдал школалъул директорлъун вугеб мехалда, диргоги гьесул гlагарлъиялъулги цадахъаб хlаракаталдалъун 1995 соналъул 22 апрелалда бахъараб ДРялъул Пачалихъияб Советалъул Указалдалъун Хlариколо гьоркьохъеб школалъе А. М. Бижановасул цlар кьун букlиналъ. Гьелде щвезегlанги нижер букlана районалдаги республикаялдаги цlар бугеб школа. Амма гьелъие Дагъистаналъул бахlарчиясул цlар кьеялъ нижеда тlадаблъун гьабуна жеги цlикlкlун хlалтlизе ва лъикl цlалдезе. Гьедин 1995 соналда тlолабго Дагъистаналъул шагьаразул ва росабазул школазда гьоркьоб тlобитlулеб “Лъагlалил школа” конкурсалда нижер школалъе щвана тlоцебесеб бакl ва дие щвана “Лъагlалил директор - 1995” абураб цlарги. 1996 соналъ нижер школа бахъана “Россиялъул лъагlалил школа - 1996” конкурсалъул лауреатлъун ва дун вахъана “1996 соналда Россиялъул лъагlалил директорлъун”. Школалъе щвараб шапакъат босизе дун ахlун вукlана Москваялде. Доб мехалда Россиялъул лъай кьеялъул вукlарав министр Ткаченкоца шапакъат босизе цеве ахlидал, дирго гlагараб Дагъистаналадсаги Хунзахъ районалдасаги, школалъул коллективалдасаги чlухlиялъ кьабгlелеб букlана ракl. Дица школалъе нухмалъи гьабуна 1984- 1999 соназда. Жакъа къоялдаги гьебго школалда хlисабалъул мугlалимлъун хlалтlулев вуго. Районалъул киналго педагогаздехун кlудияв педагог В. А. Сухомлинскиясул рагlабаздалъун абилаан: “Бищунго квешав инспектор - духъ балагьун ругел лъималазул кlиялго берал” ян. Гьел лъималазул ва гьезул эбел-инсул бераз РУОялъул бокьарав инспекторасдаса ва Лъай кьеялъул министрасдаса лъикl кьола къимат нилъер хlалтlуе.

Ш. Абакаров.