Сордо-къоялъ ч1еч1ого х1алт1ила нилъ Дагъистан кризисалдаса борч1изабиялъе

Дагъистаниязул г1умру-яшав лъик1лъизабиялде буссараб, политикиябгун экономикияб кризисалдаса республика цебе бачиналъе жидер к1вар ц1ик1к1араб 7 проектги г1уц1ун гьеб г1умруялде бахъинабиялда т1ад х1алт1улев вуго ДРялъул бет1ер Рамазан Г1абдулат1иповги гьесул командаги.

Республикаялъул цониги шагьар, район батиларин абуниги мекъи ккеларо гьел программабаз гъорлъе бачинч1еб, ц1илъиялдехунгун цебет1еялде квер бач1еб, гали т1амич1еб. Абизе ккола нилъер Хунзахъ районги бат1а т1ун хут1ич1ин гьел проектаздаса, х1атта Зиявудин Мух1амадовасулгун къват1исан инвестораз г1арац биччанги, гьаниб цересел х1алт1абазе байбихьи лъуна «Макьас» курорталъулаб база рагьиялъе.

Рач1инин г1адатиял, жакъасеб къоялъе данде кколел г1исинал социалиял суалазде. Чанго росулъ ц1иял школал, ясли-ахал, спортивиял залал рана къокъабго заманалда, гьединго бихьулеб х1алт1и лъугьана г1адамал гьекъолеб лъедалъун хьезариялда, росабалъе нухал къач1аялда ва ц1иял гьел рахъиялда сверухъги. Гьале жакъаги Рамазан Х1ажимурадович ва республикаялъул т1алъиялъул вакилзаби ишалъулаб сапаргун Хунзахъ. Гьезда гьоркьор ругоан: Дагъистаналъул Х1укуматалъул вице-премьер Мух1амад Г1исаев, муг1рузулаб территориалияб округалда республикаялъул Бет1ерасул вакил Мух1амадх1ажи Зайнулг1абидов, культураялъул министр Зарема Бутаева, экономикаялъул ва территориалияб цебет1еялъул министр Раюдин Юсуфов, жанисел ишазул министр Г1абдурашид Мух1амадов, республикаялъул нухазул Агенствалъул нухмалъулев Загьид Хучбаров, бухьеналъул ва телекоммуникациязул министр Сефер Г1алиев, Счетнияб Палатаялъул председателасул заместитель Хъазанби Хъазанбиев, Мах1ачхъала шагьаралъул Ленин районалъул бет1ер Х1ажияв Дарбишев ва гь.ц.

Г1обода ясли-ах, райцентралда МФЦ х1алт1изе кьей, капиталияб ремонталдаса хадуб районалъул Культураялъул к1алг1а рагьи, ахираб заманалда Хунзахъ гьарурал социалиягун культуриял х1алт1абазухъ балагьи- гьединаб сапаралъулаб программагун, цадахъ Х1укуматалъул вакилзабигун решт1ана республикаялъул Бет1ер авариялъул тахшагьарлъун кколеб нек1сияб Хунзахъ. Г1адатлъун батухъе районалъул г1орхъуда, гьоц1дерил Бух1нат1а гьабуна т1адег1анал гьалбадерида районалъул нухмалъулез дандч1вай. Гьениса киналго къокъана г1емераб заманаялъ г1абадерил жамаг1ат, хасго росдал гьит1ичал жиндихъ балагьун ч1араб ясли-ах рагьиялъул тадбиралде. Киналго шарт1ал жанир ругеб, гьанжесел т1алабазде данде кколеб, 120 лъимералъе бак1 бугеб, шагьаралъулалгицин рух1даллъилеб ясли-ахалъул к1ит1алаяб мина росуцоязе сайгъат гьабуна Зиявудин ва Мух1амад Мух1амадовазги гьезул эбел Парханисай Шуг1айбовалъги. Гьелъул азбарго ц1ун бук1ана жидеего щвараб сайгъаталдаса разиял г1абадерил жамаг1аталъги, лъималазги. Тадбирги рагьун баркиялъулаб к1алъай гьабурав районалъул нухмалъулев Саг1ид Юсуповас баркала кьуна Мух1амадовазе ва гьезул эбел Парханисаеги росдае гьабураб къиматаб сайгъаталъухъ. Рамазан Х1ажимурадовичас бицана олигархал Мух1амадовазул «Сумма» къокъаялъ районалъе, республикаялъе гьабулеб бугеб кумекалъул, гьединабго кумек Россиялъул цогидал регионаздеги щолеб бук1иналъул. Гьес т1адч1ей гьабуна ц1ияв инсан куцаялъе кьуч1 лъолеб къебелъилъун т1оцебе эбел-инсул рукъ, хадуб ясли-ах, гьаниб щвараб тарбиягун лъай т1олабго г1умруялъул байбихьилъун кколеблъиялда. -Биччанте гьаб садикалда г1урал, гьаниса школалде рачарал лъимал росдае, районалъе пайдаял г1адамаллъун, районалъулги республикаялъулги нухмалъулеллъун, х1атта улкаялъул президенталлъунги рахъине,-ян абуна Рамазан Х1ажимурадовичас. Росдае щвараб г1елазда к1очонареб, т1адег1анаб къиматалъул сайгъаталъухъ Парханисаеги васазеги ва гьеб баялъулъ г1ахьаллъи гьабуралщиназе баркала кьун к1алъана ясли-ахалъул заведующая Гунашева Сабигат. Садикалъул к1алт1а бухьараб лента къот1илалде Р. Г1абдулат1иповас гьелъие сайгъат гьаруна компьютерал, расандиялъул алатал ва Расул Х1амзатовасул х1акъалъулъ видеодискалде хъвараб жиндирго т1ехь.

Хадусеб иргаялда бук1ана райцентралда бараб ц1ияб МФЦялъул мина х1алт1изе кьей. -Х1акъикъаталдаги шагьаралде сверулеб буго Хунзахъ. Гьеб бихьула гьанжеялдаса муг1рузул районазда гьоркьоб т1оцебе гьаниб МФЦялъ «цогояб горду» абураб къаг1идаялъ г1адамазе хъулухъ гьабизе бук1иналдасанги, росулъ рарал цогидал социалияб к1варалъул объектаздасанги. Амма МФЦ бараб г1оларо, халкъалда бич1ч1изабизе ккола ришват гьеч1ого, т1асахун лъил бук1аниги бихьизабиялдалъун гуреб, г1адатиял г1адамазул къвариг1ел нахъ бахъич1ого т1убалеб г1уц1и гьеб бук1ин,-ян абуна Рамазан Х1ажимурадовичас МФЦялъул директор Г1арцул Шамилихъе ц1ияб «Нива» машинаялъул к1улалги кьолаго. Жиндирго иргаялда  ц1и г1уц1араб идараялъул нухмалъулес раг1и кьуна районцоязе рак1бац1ц1адаб хъулухъ гьабизе.

Минаялъуре лъугьиндал республикаялъул МФЦялъул нухмалъулев Г1усман Хасбулатовас бицана жидерго х1алт1ул хаслъабазул, Хунзахъ МФЦялъе х1алт1ухъабиги цебеккун Каспийскалда х1адурги гьарун, конкурсалъ т1асарищарал, жидерго иш лъалел специалистал кколилан. Ц1ияб байбихьиялъе хадубккунги цебет1ей мурад бук1ин загьирги гьабун Рамазан Х1ажимурадович ва цадахъ ругел Хунзахъ аслияб къот1ноб гьарурал х1алт1аби рихьизе, хунздерил наибзабазул паркалде, Ват1анияб рагъда т1аг1арал рак1алдещвеялъе бараб памятникалда цебе т1угьдул лъезе, аск1обго гьабураб фонтан бихьизе ана. Маг1арул миллияб рет1а-къайгун дандч1вана республикаялъул Бет1ерасда Культураялъул к1алг1аялда гьелъул х1аракатчаг1и. Рамазан  Х1ажимурадовичас ч1аг1дал лъарги борхун гьезие лъик1абщинаб гьарана. Гьесие рек1ее г1уна к1алг1аялъе гьабураб ремонт, хасго бокьана фойеялъул цояб рахъалда гьабураб умумузул г1умру-яшав бихьизабулеб нек1сияб т1аг1ел-алат жаниб лъун г1уц1араб гьалбадерил рукъ.

-Кинабго лъик1 буго, реццалъе мустах1икъал руго гьаб рукъ г1уц1аралги, гьезие нухмалъи гьабурав Саг1ид Юсуповги. Амма гьаб буго нилъер тарих, умумуз нилъее тараб ирс, кир ругел гьанже гьаниб бихьулеб халкъиял промыслазул, ай гьоц1дерил г1арцул т1аг1алабазул цогидаб нек1сияб т1аг1ел-алат гьабулел устарзаби, гьел жанир х1алт1улел цехал? Нилъее х1ажат буго гьеб рахъалде к1вар кьезе, гьеб цебет1езабизе,-ян абуна Рамазан Х1ажимурадовичас. Залалда

районалъул активги данде гьабун Г1абдулат1иповас бицана республикаялъул политикиябгун экономикияб ах1вал-х1алалъул, церет1еялде т1амулел галабазул, цо-цо лъик1ал х1асилазул. Гьелъул мисалалда рихьизаруна нилъер районалда лъугьунел ругел церет1еязул. Республикаялъул экономикаялъул министр Р. Юсуповас рехсана социалиябгун-экономикияб бут1аялда районалъул х1асилал ва муг1рузул зонаялда гьоркьоб бак1алъулаб нухмалъиялъул бищун рахъи кьураблъун рик1к1ана Хунзахъ районалъул т1алъиялъул х1алт1и. Рамазан Х1ажимурадовичас баркана гьеб т1адег1анаб х1асил ва киназулго хъатч1ваялда гъоркь Саг1ид Юсуповасухъе кьуна 1. 484 гъурущалъул грантги х1урматалъул грамотаги.

-Кидагоги рук1ана хунз цересезул кьералъ, гьанжеги гьеб марка нужеца хвезе тунгут1иялда рак1ч1ола. Гьаниса рук1ана цогидал районалги цере рачарал райкомазул секретаралги райисполкомалги г1адамазе лъай кьурал учительзабиги, сахлъи ц1униялъул х1алт1ухъабиги. Дунги гьанив ц1алана школалда, налъулавлъунги рик1к1уна Байкьа Хъараев Мух1амадил, Хунзахъа Атаев Мах1ачил ва цогидал муг1алимзабазулги.

Хунзахъ район ккола туризм цебет1еялъе ч1ах1иял ресал ругеб бак1, гьелдаса пайда босич1ого тезе рес гьеч1о. Хунз сундулъго цере рук1ине ккола. Рак1алда буго республикаялда кураторлъиялъул институт х1алт1изабизе. Къот1и ккана Зиявудин Мух1амадов Хунзахъ районалъул кураторлъун тезе. Хунзахъ районалъ Дагъистаналъе, дунялалъего кьуна г1емерал бажари бугел г1алимзаби, искусствалъулгун культураялъул х1аракатчаг1и. К1очене бегьуларо хунздерил цоги бечелъи-Дагъистаналъул литератураялъул классик Ц1адаса Х1амзатги, Х1амзатил Расулги гьанир рижарал пероялъул устарзаби кколеблъи. Районалда цебет1езабизе ккола г1исинаб ва гьоркьохъеб предпринимательство. Саг1ид Юсуповасда т1адкъан буго бак1алъулал г1адамазухъа социалияб квана-гьекъеялъе росдал маг1ишаталъул продуктаби ричун росиялъул къот1аби хъвазе. Гьединаб квен ясли-ахазда, школазда ва больницабазда 3000 чиясе щолеб буго районалда. Данделъиялъул ахиралда Республикаялъул Бет1ерас социалиябгун-культурияб бут1абазул церехъабазе кьуна грамотабигун къиматал сайгъатал, х1урматалъул ц1арал, гьел ккола: Г1ободаса П. Шуг1айбова, Сивухъ библиотекаялъул заведующая З. Х1айдарова, Ц1ада Музеялъул директор П. Патах1ова, Харахьи гьоркьохъеб школалъул учительница М. Маликова, Хунзахъ нухазул участкаялъул нухмалъулев М. Сайгидов, «Чиркей ГЭСстроялъул вакил М. Жабраг1илов.

-Сордо-къоялъ ч1еч1ого х1алт1ила нилъ Дагъистан кризисалдаса борч1изабиялъе,-ян абураб раг1абаздалъун лъуг1изабуна Рамазан Х1ажимурадовичас жиндирго к1алъай.

Расул Х1амзатов, Хунзахъ «Росдал зах1матчи» газета.