Дагъистаналъул Президент Р. Г1абдулат1иповасул «Рахъи кьолеб пачалихъияб нухмалъи гьаби»  приоритеталъулаб проекталъул цо бут1алъун ккола Дагъистаналъул щибаб районалда пачалихъиял автономиял  учрежденияллъун кколел г1емерхъулухъазулал централ – МФЦял г1уц1и.

Бащдаб лъаг1елг1ан заман унеб буго нилъер районалдаги гьединаб центр г1уц1аралдаса. Централъе нухмалъи гьабулеб буго 25 соналъ районалъул налогазулаб  инспекциялда  х1алт1арай, х1албихьи ва лъай бугей специалист Батирова Пат1имат  Абулмуслимовнаялъ.

МФЦ х1алт1изе лъугьаралдаса чанго моц1 аниги, г1адамазда жегиги мух1канго бич1ч1ун  гьеч1о гьелъ  т1уразарулел хъулухъал. Жакъа нижеца хурхен ккуна Бат1имат  Батировалъулгун ва гьелъие цо чанго лъуал кьуна  гьабулеб х1алт1иялда хурхун.

- Пат1имат, бокьилаан дуца баян гьабуни кинал хъулухъал т1уралел районалъул г1емерхъулухъазулаб централъали?

- Районалда бугеб г1емерхъулухъазулаб централъ т1уразарула  г1емерал  пачалихъиял ва муниципалиял хъулухъал. Нижеца кьола к1инусгоялдасаги ц1ик1к1ун документа г1адамазда г1умруялда дандч1валел бат1и-бат1иял ишал т1уразариялъул мурадалда.  Мисалалъе босани инсан ц1ияб г1умруялде вач1аралдаса нахъе гьев хвезег1ан, бат1и-бат1иял ах1вал-х1алалде ккараб мехалда, гьесие къвариг1уна справкаби, гьев гьавиялъул х1акъалъулъ свидетельство босиялдаса  бахъараб хвеялъул х1акъалъулъ свидетельство босиялде щвезег1ан. Гьел справкаби (баянал кагътал) росизе  ккани нилъ ине кколаан чанго нухалъ бат1и-бат1иял учреждениязде. МФЦ  рагьаралдаса нахъе г1адамазе рес щун буго г1иц1го гьенибеги ун, киналго документал гьанисан росун х1ажат т1убазе, МФЦялъул специалистаз нилъ доре анире  хьвадизарич1ого жидецаго гьарун кьола х1ажатал документал, г1иц1го кодоб рук1ине ккола гьев чи щивали лъазе паспорт ва мурад т1убаялъе чара гьеч1ого х1ажалъулел 1-2 справкаги. Бихьулеб бук1ахъе, МФЦялъ г1адамазул гьел справкабазда  хадур лъугьун унеб бук1араб заманалъе ва гьезул нервабазе рах1ат бач1инабулеб буго.

- Гьедин, бокьараб г1уц1иялдасанищ нужеца справкаби, кагътал, документал росизе к1олел?

- Нижеда к1ола Дагъистаналъул миграционныяб хъулухъалъул управлениялдаса, гьелдаго гъорлъ нилъерго районалдаса  паспортазулаб столалдасан РФялъул  гражданинасул  паспорт босизе, хисизе, загранпаспорталъе документал гьаризе, г1умру гьабулеб бак1алда лъалел, ялъуни  гьениса нахъе рахъулел ругони (прописка, выписка). МФЦялъул специалистаз лъазабула паспорт гьабун  бугищали, хадубккун гьел жалго  паспортазулаб столалде гьеб босизе инелъун. Россиялъул Федерациялда, гьелдаго гъорлъ нилъер  районалдаги миграциялъулаб х1исаб-суал гьабизеги.

Россиялъул, Дагъистаналъул, Хунзахъ бугеб  пенсионныяб отделалдаса баянал, документал т1алаб гьаризе. Мисалалъе босани, лъимер гьабураб мехалъ кьолеб (единовременное), гьабун хадуб гьелда хадуб хъулухъ гьабуралъухъ кьолеб, гьелъ 18 сон бан кьолеб  пособиязе документал х1адуризе, лъимал г1емерал, ресукъал хъизамазе гьарулел бигьалъаби (льготы) щвезе  баянал (справкаби) т1алаб гьабизе, кьезе, политикаялъул  репрессиязде ккаразе, тылалда  рук1аразе, зах1маталъул ветеранезе щибаб  моц1илаб г1арац щвезе кумек гьабизе; т1адаб  пенсионнияб  страхованиялъул системаялда хъвай-хъваг1ай гьабиялъе  гражданазухъа анкетаби росиялъе.

МФЦялда к1ола ригьин гьабиялъул х1акъалъулъ, ригьин биххиялъул х1акъалъулъ, такрар гьабун кьолеб свидетельство босулелъул, т1адеги лъимал къабул гьарун хъизан г1уц1улелъул справкаби кьезе. Федералияб  налогазулаб хъулухъалъул районалда бугеб управлениялдасан; Социалияб  страхованиялъул фондалъул районалда бугеб отделалдасан; Судалъул приставазул федералияб  хъулухъалдасан; ДРялъул Юстициялъул министерствоялдасан, Рохьил  маг1ишаталъул комитеталдасан, Экологиялъул ва т1абиг1иял ресурсазул министерствоялдасан.

ДРялъул Физическияб культураялъул ва спорталъул министерствоялдасан; ДРялъул Зах1маталъул ва социалияб цебет1еялъул министерствалдасан;

ДРялъул Лъайкьеялъул ва г1елмуялъул министертсвалдасан; ДРялъул Ралел бак1азул ва рукъзабазулгин коммуналиял маг1ишатазул  министерствабаздасан; ДРялъул бичун босулезул ихтиярал ц1униялда ва инсанасул рук1а-рахъин  лъик1лъизабиялда хадуб хъаравуллъи кколеб Федералияб хъулухъалъул  управлениялдасан баянал т1алаб гьаризе.

Жакъасеб гара-ч1вариялда дицажиб-жиб Министерствоялъул ва гьезда гъорлъе унел г1уц1абазул ц1арал рик1к1ун таниги, хадубккун дагьабги мух1канго рехсезе руго щибаб г1уц1иялда гьабулеб х1алт1иялъул ва гьеб т1убазабулаго унеб заманалъул х1акъалъулъ.

- Бицунеб буго пачалихъиял идарабазе бокьулеб гьеч1ин МФЦялъе баянал кьезе. Щайдай?

-Киг1анго бат1и-бат1иял г1уц1абазда ва МФЦялда гьоркьор г1адамазул мурад т1убаялъе х1ажатал документал, баянал кьеялъе къот1и-къаял хъван рук1аниги, гьезие гьел кьезе бокьуларо. Цо-цо  бак1алдасан баянал нахъ ч1вач1ого щваниги, цогидаб бак1алдасан  г1емер хадур лъугьани гурого щоларо. Гьелъие г1иллаги жидеего щолеб цо копекцин т1аса ине бокьич1олъи батилини ккола дида.

- Пачалихъиял идарабазде данде ккун нужеца гьабулеб х1алт1ул т1ок1лъи  кинаб бугеб?

- Нижер х1алт1ул т1ок1лъи ккола – гьеб ц1араб заманалъул болжалалда  т1убалеб бук1ин. Пачалихъиял идарабазда моц1азги т1убалареб къвариг1ел, нижеца бищун ц1ик1к1ун 10 къоялда жаниб  т1убан лъуг1изабула. Гьедин гьабич1ого нижер ресги бук1унаро, щай гурелъул щибаб МФЦялъ т1убазабулеб х1алт1и лъун бук1уна компьютералда жаниб ва гьеб т1убазабизе кколеб заманги бихьизабун бук1уна. Бук1ине кколелдаса ц1ик1к1ун заман ун хадуб х1алт1и баг1аралъ рек1уна ва гьеб бихьула цох1о нилъер аниб бугеб МФЦялда гуребги,  т1олабго Дагъистаналдаго. МФЦ г1уц1иялъ рес кьуна  коррупция т1аг1анабиялъе, г1емерал хъулухъал ва г1адатиял  къаг1идабазда т1уразаризе. Ниж х1алт1улел руго «цогояб гордо» абураб къаг1идаялда, кинабго х1алт1иги ч1обого  гьабун, г1иц1го х1ажатаб госпощлина гурого бочич1ого.

- Дида раг1ана МФЦялъ цо-цо х1алт1абазухъ мухь босулиланги. Гьеб гьересийищха кколеб?

- Руго МФЦялъ гьарулел  коммерческиял хъулухъалги. Масала, мина босиялъе къот1и-къай гьаби, мина яги ракь сайгъат  гьабиялъул къот1и-къай, мина яги ракьа босиялъе къот1и-къай ипотечнияб  кредит, мина босараб сертификат яги эбелалъулаб капитал х1алт1изабун ва гьел гурел цогидалги. Г1арац босич1ого гьарулел ва гьеб босун гьарулел х1алт1аби г1адамазда лъазелъун нижеца рихьулел бак1азда лъун руго, х1ажалъи ккарав щивав чиясе мух1канго баянги гьарула.

- Пат1имат, баркала гара-ч1вариялъухъ.

Мураб буго хадубккунги  нужер х1алт1и цебехун ин, ц1ик1к1ун г1адамазул мурадал т1урай.

- Дуеги баркала. Хьул буго г1адамазда жидеего гьарулел хъулухъал жеги мух1канго рич1ч1изариялъул  мурадалда, нилъ моц1ида жаниб цо нухалъг1аги дандч1валилан.

Гара-ч1вари гьабуна Н. Г1алиевалъ.