Районалъул г1адамазул г1арзал рук1уна минабазе ракьал кьеялда, кьурал рит1ун х1алт1изариялда хурхун. Киназдаго гуро бич1ч1улеб бугеб законалда рекъон  кинал т1алабал т1уразе кколел ракьул участок жидехъе кьурал г1адамаз. Кин  гьелдасан пайда босилебали. Жакъа ниж дандч1вана районалъул бет1ерав архитектор Къебедов Мух1амад Х1амидовичгун ва гъоркьехун бахъулеб буго гьесдаги нижедаги гьоркьоб ккараб гара-ч1вари.

- Мух1амад, росдал администрациялде г1арзаги кьун, х1ажалъи ккарал г1адамазе кьола мина базе ракь. Бицунеб буго мина балелдеги, гьеб базе изну кьураб документ  х1ажалъулилан.

- Бит1араб буго нилъее кьураб ракьалда мина балелде цебе босизе ккола гьелъие изну кьолеб документ. Россиялда гьединаб документ т1алаб гьабизе байбихьана Петр - I  заманалдаго. Хунзахъейин абуни, гьеб закон 2014 соналъул 8 сентябралда районалъул бет1ерлъун Юсупов Саг1ид Камилович вищаралдаса нахъе бач1ана. Гьеб документалъ бицуна мина базе кьураб ракьалда кинаб къаг1идаялда гьеб базе кколебали, нухт1ехун кколеб рахъалда, кинаб материалалъул гьабилебали, кинаб материалалъул гьабизе кколеб забор, киб базе бегьулеб туалет, бокь, кисан лъезе бегьулел каваби ва гь. ц.  Гьединго гьеб документалъ бич1ч1изабула токалъул бук1а, телефоналъул бук1а кабелазда гъоркь яги т1ад ва гьединго лъел, канализациялъул мухъазда т1ад мина, тукен, мастерская ва гь.ц. базе бегьунгут1и.

- Цо-цо г1адамазул г1арзал рук1уна жидер ракьалда жидеца бокьани мина,  бокьани тукен ва гь. ц. базе толеб гьеч1илан. Гьеб бит1ун бугищ?

- Мина базе кьураб ракьалда базе ккола г1иц1го мина. Гьебги бач1ого, гьеб ракьалда тукаби, мойкаби, техстанциял, заправкаби, ва гьел гурел цогидалги объектал разе бегьуларо. Гьел разе лъугьарал г1адамаз хвезабулеб буго РФялъул  Градостроительныяб кодексалъул 39,40,51,55 статьяби.

- Гьезул х1акъалъулъ бицинарищ?

Лъебералда ич1абилеб статьялда рекъон изну кьола ракьул участок сундуе х1алт1изабизе бегьулебали яги кинаб объект гьеб бук1алда  кьуч1дасанго базе бегьулебали.

К1икъоабилеб статьялда бихьизабулеб буго ихтияр кьураб балеб бак1алъул роцен  хисизабизе бегьи бегьунгут1и.

К1икъоялда анц1ила цоабилеб статьялда рекъон кьолеб буго кинаб бук1аниги объект базе ихтияр.

К1икъоялда анц1ила щуабилеб статьялда рекъон кьола бараб бак1 х1алт1изабизе  биччазе ихтияр.

- Кинаб бук1аниги бак1 базе ихтияр щвезе ккани щиб х1ажалъулеб?

-  Г1арза. Районалъул администрациялъул бет1ерас тасдикъ гьабураб  Хунзахъ, Бакьагьеч1и ва Г1обода росабалъ хут1изег1ан.

- Паспорталъул копия;

- Ракьул участок дур бук1ин ч1езабулеб документ;

- Ракьул участокалъул  градостроительныяб план;

- Киб бак1алда, щиб базе бугебали бихьизабулеб ракьул участокалъул схема;

- Бак1 баялъе ихтияр щвезе кьолеб г1арзаялда цадахъ ругел документал нотариалияб къаг1идаялъ заверить гьарун рук1ине ккола.

- Дуца абуна ракьул участокалъул схема ва план х1ажалъулилан. Бокьилаан гьеб г1адамазда мух1канго бич1ч1изабуни.

- Ракьул участокалда , бихьизабун бук1ине ккола киб мина базе бугебали, кинаб рахъалдехун туалет, сарай, бокь бук1ине бегьулебали, мадугьалзабазул рахъалдехун, нухдехун щиб бук1ине бугебали жинца планалда базе бугебщинаб объект  бахъараб районалъул гл. архитекторасулгун дандги бан гьабураб схема.

- Мина базе ихтияр кьолеб документалъухъ г1арац босулищ?

- Гьеб  документалъухъ г1арац босуларо.  Амма гьеб босизе рач1унезухъ рук1ине ккола киналго церехун  рехсарал таптарал.

- Г1арани росдал «Т1агьалъ»  бак1алда базе бугеб  микрорайон рук1ине кколел куцалда  квег1енлъабиги гьарун г1уц1изе бугилан бицунеб буго…

- Бит1араб буго.  Микрорайоналда минаби разе бак1 кьурал г1адамазе гьабизе буго  цадахъаб  канализация, лъезе буго водопровод, нухазде т1езе буго асфальт, гьаризе руго тротуарал, рачине руго къват1азде чирахъалги. Гьединлъидал гьеб бак1алда минаби разе бак1 кьурал г1адамазда т1адаб буго жидецаго минаби раледе цебеккунго гьел бак1азул схемаби цереккунго гьаризе. Къват1азде асфальт т1елалде цебе лъан ва гьабун бук1ине бук1ине ккола кисан забор, кисан каву лъезе бугебали, гьеб лъезе къот1носан кисан х1убал ч1вазе кколелали ва гь. ц. Киналго х1алт1аби гьарун рук1ине ккола гьаб соналъул 15 сентябралде.

- Гражданинасе кьураб ракьул участок нахъе босизе бегьулищ?

- Россиялъул Федерациялъул гражданинасул  кодексалъул 17  бет1ералъул 284 статьялда рекъон ракьул участок нахъе босизе бегьула, гьеб бихьизабураб мурадалъе х1алт1изабулеб гьеч1они, ай гьеб кьун бугони росдал маг1ишаталъул производствалъе, мина яги цогидаб бак1 базе ва х1алт1изабун  гьеч1они лъабго соналъул болжалалда яги ц1ик1к1ун заманаялъ.

Гьелда гьоркьобе бачунаро гьеб ракь мунпаг1атаб куцалда х1алт1изабизе х1ажалъулеб, гьединго  т1абиг1иял балагьаздалъун бук1аниги яги цогидал г1иллабаздалъун бук1аниги, квалквал ккун, гьеб х1алт1изабизе бажаринч1еб заман.

- Цо кинав вугониги гражданинас данде  кколареб бак1алда бан батани, мисалалъе босани тукен. Щиб нужеца гьесда гьабизе бугеб?

- Бит1араб  къаг1идаялда гьеб законалда рекъон биххизабизе ккола.

- Мина базе кьураб ракьалда гьебги бач1ого тукен гьабизе бокьани…

- Мина базе кьураб ракьалда тукаби, техстанциял ва гь. ц.базе бокьарал  г1адамал ине ккола росабазул  поселениязул бут1рузухъе гьеб базе изну гьарараб г1арзаги босун. Гьезин абуни, 20 къоялда жаниб гьеб кварталалда  г1умру гьабун ругел г1адамалги данде рак1арун бицине ккола базехъин бугеб объекталъул х1акъалъулъ. Гьел г1адамазул данде ч1арав чи ватич1они кьола гьеб объект базе ихтияр. Рук1уна цо-цо  коммуналиял рукъзабахъ г1умру гьабун ругел г1адамаз жидеего бокьун ран кьурал рукъзабахъ хиса-басиял гьарурал, рукъзабазда сверухъ т1аде бак1ал рарал лъугьа-бахъиналги. Гьеб законалде кинго данде кколаро. Квартираялда жанир тарал г1адамал г1арзаги босун ине ккола райадминистрациялъул бет1ерасухъе, минаялъуб хиса-басиял гьаризе яги т1аде бак1 базе изну кьеян гьарун. Гьесул изну бугони гурони, гьениб ц1иял х1алт1аби гьаризе бегьуларо. Гьарулелги  квартираялъул бет1ергьабаз жидерго харжаздасан гьаризе ккола.

Н. Г1алиева.