Автор И, Мухlамадов. Январь 2022 сон.

Январалъул гlодоркъояз районцоял рохизаруна Украинаялда унеб бугеб хасаб рагъулаб операциялда гlахьаллъи гьабулел ругел нилъер ракьцоял гlолохъабаз бихьизабулеб бугеб бахlарчилъиялъухъ гьезие щварал шапакъатаз.

 
Гьедин, спецоперациялда гlахьаллъи гьабулев вугев Тlагьадаса  Хlакимов Султанмурад Абакаровичасе щвана Жуковасул орден. Мочlохъа Шамил Гlабдурахlманов ва Тlагьадаса Хlажимурад Гунащев мустахlикълъана Суворовасул медалазе. 
Гьелго къоязда хабар бачlана Мочlохъ росулъа Изатула Хlажимухlамадов Россиялъул Оборонаялъул министерствоялъул “За боевые отличия” абураб шапакъаталдалъун кlодо гьавун вугилан. 

Автор И. Мухlамадов. Декабрь 2022 сон.

Нилъеца нахъа толеб буго 2022 сон. Тlолабго улкаялдагогlадин, бигьаяб букlинчlо гьеб нилъер районалъеги. Жеги тlубанго лъугlун букlинчlеб коронавирусалъги гьелда тlаде рачlарал къватlисел пачалихъазул санкциязги лъалаго захlмалъизабуна гъоркьгоги расги лъикlаб даражаялда букlинчlеб гlадатияб халкъалъул яшав. Амма кин букlаниги дандчlварал захlмалъабиги къинарулаго, цо къадаралъул хlалтlи гьабуна муниципалитеталда. Гьедин 2022 соналда районалъ гlахьаллъи гьабуна 10 пачалихъияб программаялда. Гьезул цо бутlа гьабсагlаталдаги гlумруялде рахъинарулел руго.

 
Социалиябгун - экономикияб цебетlей.   

2022 соналда жаниб районалда гьабураб даран-базар ва бича-хиси бахана 2,6 млрд гъурщиде, 2,02 млрд гъурщиде тIуразарун руго хъулухъал, цебесеб соналде данде ккун гьеб кколеб буго гIага-шагарго 119% ва 112% цlикlкlун. Промышленниял предприятияз риччарал ва гьабураб хlалтlул къадар бахун буго 325 млн гъурщиде 

Инвестициял. 

Районалда хасаб хlалтlи гьабулеб буго мунипалитеталъул экономикаялде къватlисел ва жанисел инвестициял рачlинариялда хурхун. 2022 соналда районалъ гlахьаллъи гьабурал пачалихъиял программабазда рекъон тlоритlарал тадбиразе харж гьабураб гlарцул къадар бахана 700 млн гъурщиде.  
“Образование” миллияб проекталда рекъон Гlобода 20, 5 млн гъурщиде бан рагlалде бахъунеб буго 150 лъимералъе бакl бугеб цlияб школа. Гьединго Гlарани балеб буго 308 цlалдохъанасе бакl бугеб школа. Гьебго программаялда рекъон 24,5 млн гъурущги тlад харж гьабун, 9,5 км манзилалда Гlочlлобе бачунеб буго газил мухъ. Гъонохъ, Байикь, Чlондокь, Шотода, Сивухъ, Гьацlалухъ ва Гlебутlа росабалъе хъахlилаб цlатари бачиналда хурхунги унел руго хlалтlаби. “Чистая вода” программаялда рекъон 52 млн гъурщиде бан бахъана Хунзахъ лъим бацlцlад гьабулел сооружениял. Гьебго программаялда рекъон 17 километралъул манзилалда, 44,1 млн гъурщиде бачана Нахъмагlардасан райцентралде цlияб лъел мухъ. Гьабсагlаталда унеб буго 18 километралъул манзилалда Бакьагьечlибе цlияб лъел мухъ бачиналъул хlалтlабиги. “Формирование комфортной городской среды” программаялда рекъон 1,8 млн гъурщиде Гьамущи бана 900 кв метр гlатlилъи бугеб парк. “Модернизация школьных систем образования” абураб регионалияб программаялда рекъон 7 млн гъурщиде капиталияб ремон гьабуна Гlочlло школалда. “Местные инициативы” программаялда рекъон 3,7 ва 2,1 млн гъурщазде Уздалросулъ ва Гьамищтlа рана цlиял паркал, капиталияб ремонт гьабуна Хlариколо культураялъул рокъоб, рагlалде рахъунел руго райцентралда афгъанцазул парк баялъул хlалтlабиги. “Мой Дагестан-Мои дороги” регионалияб проекталда рекъон 28,4 млн гъурщиде 3,42 км манзилалда хъилги тlун къачlана Хунзахъа Чlондокье унеб нух. “Детский сад - обновление” программаялда рекъон 6,6 млн гъурщиде капиталияб ремонтги гьабун къачlана Гlочло садикалъул мина. “Комплексное развитие сельских территорий” программаялда рекъон 3,1 млн гъурщиде Хунзахъ, Гlарани, Байикь, ва Чlондокь росабалъ хlадурана кьишнидул къалазул площадкаби. “Социально-экономическое развитие горных территорий РД” программаялда рекъон щвана субсидиял. Гьездалъун росдал магlишаталъе хlажалъулеб гьитlинаб техника босарал 6 ЛПХязе, гьезда харж гьабураб гlарцул 50% тlадбуссинабуна. ДРялъул Халкъияб Собраниялъул депутат Хучбар Хучбаровасул хlаракатчилъиялдалъун Кlахъ бана лъималазул площадка. Бакlалъул бюджеталъул сурсатаздасан 4,4 ва 7,1 млн гъурущги харж гьабун Гlобода ва Гlоркlачlи росабалъ 700 метрадул манзилазда нухазде хъил ва бетон тlуна. Гьединго 6,4 млн гъурщиде 900 метрадул манзилалда капиталияб ремонт гьабун къачlалеб буго Макьасде унеб нухги. Херехьдерил жамагlаталъул хlаракаталдалъун, 11 км манзилалда Мочlохъа Харахьибе бачунеб буго цlияб лъел мухъ. Гlаммаб къагlидаялъ гьелъул багьа бахунеб буго 16 млн гъурщиде. Киналго хlалтlаби гьарулел руго халкъалъул гlарцуде. Гьеб рагlалде щвезе хутlун буго 2,5 км.

Автор Н. Гlалиева. Декабрь 2022 сон.

Гьал къоязда Гъонохъ росулъа Гьиматов Мух1амад Шагьидовичас ч1ван буго чанго бац1. Гьелдаса рохарал районцояз дида гьарана гьев бах1арчияв г1олохъанчиясе жидер рахъалдасан баркала загьир гьабеян. Гьале жакъа гьесдаги дидаги гьоркьоб ккана гьадинаб гара-ч1вари:

-Мух1амад, нилъер росуцоял г1и-боц1ухъабазул г1орхъи гьеч1еб рохел буго дуца чанго бац1 ч1ван бугин абун. Духъ чанахъанасул махщелищ бугеб?

-Нилъер г1умруялда жаниб бац1 рик1к1уна ц1акъго зарал ц1ик1к1араб г1алхул х1айванлъун. Бицуна гьелъ цо маг1ишаталъул 200 г1ан чу, 600 г1ан г1и-ц1ани цо сордоялъ ч1ван ратун рук1анилан. Дагьаб г1и-боц1и гъурич1о бац1ица нилъер районалдаги. Гьебги бич1ч1ун дида рак1алде ккана дир дах1ададацаго гьабулеб бук1араб ишалде гьоркьове дунгоги жувазе. К1удияв инсуца г1емер бицунаан чанае хьвадиялъул ва чан кквезе ккани х1ажатал тадбиразул. Гьесдасанго бач1анин ккола дихъе чан гьабиялде рокьи ва гъира. Гьединго дун гурх1изе вач1ана къо бихьун г1езабураб г1и-боц1иги ч1ван къварилъиялде ккарал районцояздаги. 

-Дуда кир бац1ал ругелали кин лъалеб?

-Дир буго багьа хирияб тепловизор. Гьелдасан къад г1адин бихьула дида киб бак1алда щиб бугебали къаси мехалдаги. Мисалалъе, Гиничукь росулъан тепловизоралдасан хал гьабуни, дида къаси мех бугониги рат1а рахъизе лъала Ч1ондокь росулъ лъил, щиб чу бугебалицин. Гьединго рихьула дида бац1алги кире унел ругелали. Гьел цо-цо ккун рач1унаро, чанго бац1 цадахъ бук1уна. Дида рихьана нилъер т1алъиялде 35 бац1 бач1унеб. Гьездасан лъаг1алида жаниб дида ч1вазе к1вана 11 бац1. Гьанже сезон байбихьун бугелъул г1емер заман инч1о дица 5 бац1 ч1варалдаса. Бищун цебе ч1вана дирго рукъалъул к1алт1еги бач1ун, чолонибе к1анц1изе къач1ан ч1ун бук1араб 2 бац1, хадуб Г1амикье бач1ун бук1араб бац1, Цо бац1 ч1вана Буц1ра. Ах1и буго Гьац1алухъ росулъ жанибги бугин бац1илан. 

Автор И. Мухlамадов. Декабрь 2022 сон.

14 декабралда районалда кlодо гьабуна ДРялъул Халкъияй поэтесса, Андрей Первозванныясул орденалъул кавалер, жамгlияб хlалтlул жигарай цеехъан Фазу Гlалиева гьаюралдаса 90 сон тlубаялъул юбилей. Тадбиралда гlахьаллъи гьабизе рачlаразда гъорлъ рукlана республикаялъул Миллияб политикаялъулгун диниял ишазул рахъалъ министр Энрик Муслимов, шагlиралъул вас, пачалихъияб академикияб “Лезгинка” кьурдул ансамблялъул генералияв директор Жамбулат Мухlамадов, “Единая Россия” партиялдасан ДРялъул Халкъияб Собраниялъул депутат Хучбар Хучбаров, ДРялъул Халкъияй поэтесса Залму Батирова, хъвадарухъабазул Союзалъул председатель Мухlамад Ахlмадов, Гъуниб районалъул бетlер Мудунхlажи Къадиров, федералиялгун регионалиял СМИязул вакилзаби ва цогидалги шагlиралъул гlага-божарал.

Тадбир байбихьана райцентралда балеб бугеб афгъанцазул паркалда Фазу Гlалиевалъе бараб бюст рагьиялдасан. Гьенибго тlобитlараб “Магlарулалъул шал” абураб акциялда рекъон, хъахlал шалаз берцин гьарурал руччабиги рихьулаан.

Хадуб киналго щвана Ш. Шамхаловасул цlаралда бугеб культураялъул кlалгlаялде. Гьениб жанахlалъуб районалъул культураялъул бутlаялъул хlалтlухъабазул хlаракаталдалъун гlуцlун бугоан умумузул ретlел-хьиталъул, тlагlел-алаталъул ва квен-тlехалъул цебелъей. Бокьаразул рес букlана гьелъул хlалбихьизеги.

Тадбиралъул официалияб бутlаялде байбихьана шагlиралъул хlакъалъулъ бахъараб документалияб фильм бихьизабиялдасан. Данделъаразе саламги кьун тадбир рагьана районалъул бетlер Нурмухlамад Задиевас.

“Фазу Гlалиевалде бугеб рокьулги адабалъулги бицине бегьула батlи-батlиял рагlабаздалъун. Амма гlагараб Хунзахъ районалда киналго чlухlула шагlиралдаса ва нижее цlакъ кlвар цlикlкlараблъун букlана гьелъул гlагараб ракьалда памятник рагьи.  Фазу Гlалиевалъул кучlдуз рекlелъе хинлъи лъугьинабула, рорчlизарула бищунго лъикlал хиялал. Гьелъул творчествоялдасан нилъер гlагараб ракь лъана чlужугlаданалъул хинлъиялъул ва гlакъиллъиялъул рахъалдасан, гьелъ киназего рагьана Дагъистаналъул чlужугlаданалъул хасият. Гьелъ жиндирго кучlдузулъ нилъеда ракlалде щвезабулеб буго заманаялъ гlадамал гурел, гlадамаз заман хисизабулеб букlин. Шагlиралъул тlолабго творчествоялда аслияб бакl кколаан рекъел цlунизе ккеялде ахlарал асараз. Гьелъул хlакъалъулъ цохlо хъван чlечlо гьей, жинцагоги гlемераб хlалтlи гьабуна халкъазда гьоркьосеб рекъел цlуниялъе. Жиндирго гlакъиллъиялъги, бегlераб пикруялъги, Ватlаналде бугеб рокьиялъги Фазу Хlамзатовнаялда кlвана цlорорал ракlазулъ цlа бакизе ва жиндир заманалда цо-цоял гlодоре руссинаризеги. Украинаялда унеб бугеб хасаб операциялда гlахьаллъи гьабулел ругел гlолохъабазе девизлъунги гьезул улбузул ракl чучулеллъунги руго гьелъул асарал жакъаги. Нилъер гlолохъабаз жидерго ишазулъ бихьизабулеб буго шагlиралъул творчествоялъул ирсалъе ритlухъал рукlин. Гьелъул тlубараб гlумру буссараб букlана Дагъистаналъулги Россиялъулги инсанасул яхl-намусги къадру-къиматги цlуниялде. Гьеб кинабго гьабизе кlвезе букlана гlицlго къуватай чlужугlаданалда. Жакъа нилъецаги кlудияб кlвар кьезе ккола Фазу Гlалиевалъул рухlияб ирс цlуниялде”, - ян абуна гьес. 

Автор Н. Задиев. Декабрь 2022 сон.

Хунзахъ район машгьураб буго жидер поэтаздалъун ва хъвадарухъабаздалъун. Хlакъикъаталдаги гьелда абизе бегьула рагlул устарзабазул къебелъиян. Гьеб тасликъ гьабуна араб соналъ Россиялъул хъвадарухъабазул Союзалъ адабияталдагун маданияталда цере рихьизарурал тlокlлъабазе гlоло ва адабият цlуниялъегун бечед гьабиялъе гlоло нилъер районалъе кьураб “Россиялъул литературияб район” абураб хlурматияб цlаралъги.

Исана 90 сон тlубала ДРялъул Халкъияй поэтесса, Андрей Первозванныясул орденалъул кавалер ва жеги рикlкlен гlемерал шапакъатазе мустахlикълъарай Фазу Гlалиева гьаюралдаса. Республикаялъул ва тlолабго улкаялъул адабияталъул борхалъуда хасаб гвангъилъун кенчlолеб буго Фазу Хlамзатовналъул цlар. Гьей гlадатияй магlарул чlужугlаданалъухъа бажарана адабияталъулги жамгlияб хlалтlулги цеехъанлъун лъугьине. Гьелъул асаразулъ дандчlвала кочlохъе хъвараб хабарги, харбихъего хъвараб шигlруги. Гьел гlемерисел руссарал руго Ватlаналде бугеб рокьиялде, халкъазда гьоркьосеб рекъел, гьудуллъи ва гlаданлъи цlунизе ккеялде. Шагlиралъ кидаго хlаракат бахъулаан жамгlият рагъ-кьалалдаса ва тунка-гlусиялдаса цlунизе. Гьединал хlалуцарал бакlазда хlалае ратулаан гьелъул рагlаби. Фазу Гlалиевалъул тlахьазул къадар 100 тlаде ана ва гьел руссинарун руго 68 батlиял мацlазде.

Автор И. Мухlамадов. Декабрь 2022 сон.

1 декабралда райцентралда Ш. Шамхаловасул цlаралда бугеб маданияталъул кlалгlаялда тlобитlана Халкъазда гьоркьосеб инвалидазул къо кlодо гьабун тадбир. Жакъа къоялде районалда руго 318 лъимер - инвалид. Гьелда гlахьаллъи гьабизе вачlун вукlана машгьурав кочlохъан ва телеведущий Виктор Тартановги.

 
Инвалидазда гьезул къоги баркун, кlалъана районалъул жамгlияб палатаялъул председатель Раисат Гlусманова.

“Дица киназдаго баркула жакъасеб къо. Инвалидал руго нилъер хасаб бербалагьиялде ва тlалаб-агъазалде ккарал чагlи. Амма нилъеда бихьулеб буго кигlан сахлъиялъул рахъалъ загlипал ругониги, гьезги жидерго мурадал тlуразе хlаракат бахъулеб букlин. Районалъул Жамгlияб палатаги кидаго хlадураб буго нужее бажарараб кумек гьабизе”, - ян абуна гьелъ.

“Дун цlакъ вохарав вуго жакъа Дагъистаналде ва Хунзахъе вачlине щвеялдаса. Машгьурав поэт, дунялалъулго инсан Расул Хlамзатовасул, цlар рагlарал спорстменазул, рагъухъабазул, гlалимзабазул ва цогидалги кlудиял гlадамазул Ватlаналъул берцинлъи бераздалъун бихьулеб гьечlониги, чорхолъе рещтlунеб буго гьанир ругел гlадамазул ракlазулъан бачlунеб хинлъи, гьезул гьалбадеридехун бугеб рокьи, адаб-хlурмат. Инвалидаздехун дица абилаан, кигlанго гlумруялъ тlаде цуниги кверал гlодоре ричччагеян. Дун гьавуна 10% гурони канлъиги гьечlого. Узухъда, дирги рукlана дирго анищалги хьулалги. Дие цlакъ бокьулаан суратал рахъизе. Дицаги кверал гlодоре риччачlо. Дир буго цlакъ талихlаб хъизан ва 4 лъимер. Гlумруялъ гlемерал захlмалъаби хlадурун ратула инсанасе. Амма хlаракат бахъизе ккола гьелги къезарун церехун ине. Гьединго дица киналго ахlилаан канлъи цlунизе. Щайгурелъул, жакъа къо бахъанагlан цlикlкlунел руго канлъукъазул кьерал. Гьитlинаб къоялдаса нахъе лъимер кlудияб гlолеб буго телефоналда тlадеги къулун. Гьелдалъун загlиплъулеб буго лъимадул канлъиги. Гаджетаз гуреб, эбел-инсуца кьезе ккола лъималазе тарбия”, - ян абуна Виктор Тартановас.

Военный комиссариат Хунзахского муниципального района Республики Дагестан информирует о едином почтовом адресе для писем гражданам, призванным по мобилизации, согласно Указу Президента России от 21 сентября 2022 года. Письма бандероли до 2-х килограммов можно отправлять "Почтой России" по адресу: 103400. Москва-400 с указанием войсковой части, где проходит службу военнослужащий, его фамилию, имя и отчество.

Автор И. Мухlамадов. Ноябрь 2022 сон.

Дагьаб цебегlан районалъул нухмалъи щвана Бабаюрт районалъул зонаялда ругел районалъул магlишатазде. Гьезда цадахъ рукlана райадминистрациялъул росдал магlишаталъул отделалъул ва ветеринарияб хъулухъалъул хlалтlухъабиги. Гъутабазде сапар бухьиналъул аслияб мурадги букlана хаслихъе рекьи, гъутабазде гlи гочинаби, пиринчlалъул бачlин бакlари, хасалоде хъачlаб рагlи-хералъул нахърател хlадури ва гlи-боцlуда хасел тlамизабиялде хlадурлъи кинан унеб бугебали халгьаби. Рагlалде бахъун буго пиринчl бакlари, гlаммаб къагlидаялъ гьеб бекьун букlун буго 600 гектаралда, гьоркьохъеб къагlидаялъ цо гектаралдаса бакlарун буго 40 центнер. 2200 гектаралда гьабун буго хаслихъе рекьиги.  

Районалъул тlалъи щвана “Машгьурал гlадамал”, “Гьацlалухъ”, “Гlорутlа”, “Гьамиштlа”, “Буцlра”, “Харахьи”, Ленинил ва Энгельсил цlаралда ругел СПКязде. Гьел киналго магlишатазда тlадбан унеб буго хасалиде хlадурлъи. Къачlан руго ва жеги къачlалел руго гlухьбузул рукъзал ва бокьал. Киналго магlишатазда гlураб къадаралда хlадурун буго хасалиде хъачlаб рагlи-хералъул нахърателги. Техникаялъулгун ГСМазул ва цогидабги хlажатаб къайи-цlаялъулги щибго къварилъи гьечlилан бицана нижее росдал магlишаталъул отделалда.

Автор И. Мухlамадов. Ноябрь 2022 сон.

22 ноябралда Махlачхъалаялда ДРялъул Хlукуматалъул председатель Гlабдулмуслим Гlабдулмуслимовасул нухмалъиялда гъоркь тlобитlана Расул Хlамзатов гьавуралдаса 100 сон тlубаялъулаб юбилеялде хlадурлъиялда хурхун данделъи. Гьелда гlахьаллъи гьабуна районалъул нухмалъуев Нурмухlамад Задиевасги. Шагlирасул юбилей кlодо гьабиялда хурхун, республикаялъул Бетlер Сергей Меликовас гlуцlун буго хасаб план. Гьеб тасдикъ гьабун буго регионалъул Хlукуматалъги. Гьелда хъвачlогоги юбилеялде гlуцlун буго Россиялъул Хlукуматалъул вице-премьер Татьяна Голиковалъ исана 1 июналда тасдикъ гьабураб цоги планги. Гьелда рекъонги тlобитlизе бихьизабун буго 42 тадбир.

Гьеб кlодо гьабиялъул республикаялъулаб планалда рекъон тlобитlизе буго 185 тадбир. Гьел рикьун руго чанго бутlабазде. Тlоритlизе руго лъай борхизабиялъулгун басмаялъул халтlаби, выставкаби, фестивалал ва цогидалги малданияталъул тадбирал, къачlазе руго маданияталъул объектал, ракьул участокал (паркал, скверал, азбарал), нухал. Гьаризе руго сахлъи цlуниялъул, лъай кьеялъул, физкультураялъулгун спорталъул ва коммуналияб инфраструктура цебетlеялда хурхарал хlалтlабиги. 

“Владимир Путиница Россиялъул культура цебетlеялъулъ Дагъистаналъ лъураб бутlалъун зама-заманалдасан мисалалъе бачуна Расул Хlамзатовасул творчество. Улкаялъул нухмалъулес гьев рикlкlунаан кlудияв инсанлъун ва цохlо Дагъистаналъ гуребги, тlолабго Россиялъго мисал босизе мустахlикъав чилъун”, - ян абуна Гlабдулмуслим Гlабдулмуслимовас. 

Автор Н. Гlалиева. Ноябрь 2022 сон.

Ахиралде щолеб буго Россиялдаго маданияб ирсалъул сонлъун лъазабураб лъагIел. Гьединаб цIар гьаб соналъе кьеялъе гIиллалъун ккана нилъер умумузул гIадаталги, бахIарчияб нухги, халкъияб творчествоги гIун бачIунеб гIелалда лъазабиялде, гьеб цIуниялде дагьабги цIикIкIун кIвар кьей. Гьеб цIуниялъе кIудияб кIвар буго Культураялъул рукъзабазул, клубазул, маданиял центразул. Гьезул хIалтIи буссараб букIуна нилъерго Дагъистаналъе, районалъе хасиятал маданиял гIадатал Россиялъул цогидал халкъазда лъазари, гьезул лъикIал рахъал нилъецаги хIалтIизари. Гьеб мурадалъе гIоло гIемерал батIи-батIиял тадбирал тIоритIана Россиялъулго маданияталда, гьелдаго гьоркьоб Дагъистаналда ва нилъер районалда. Гьел рукIана Россиялъул халкъалъул рукIа-рахъиналда, культураялда, искусствалда, тарихалда хурхарал. 
ЛъагIалил ахирги бугелъул, кин гьаб сон нилъер районалда тIобитIулеб бугебали лъазелъун жакъа дун дандчIвана районалъул Маданияб централъул нухмалъулей Хъайитмазова Жавгьарат ГIабдурахIмановнагун. Гьелдаги дидаги гьоркьоб ккана гьадинаб гара-чIвари:

-Жавгьарат ГIабдурахIмановна, лъазе бокьилаан кинаб кIвар бугеб нилъер маданиял гIадатазул централъул этнотрадиция цебетIезабиялъе ва гьеб цIуниялъе.  

Маданияталъ бихьизабула инсанасул, тIолабго жамгIияталъулго гIумру унеб сверухълъиялъул жанисеб дуниял. Гьаб отделалда хIалтIулелъул дица жигар бахъулеб буго цебесебги хIалтIизабун, гьанжесеб цIияб гъорлъе бачун, районалъул маданият мустахIикъаб къагIидаялда цебехун бачине. Гьаниб данде гьарун рукIана нилъер умумузул фольклор, гIадатал, тарих, творчество, хIалбихьи, гIумру-яшавалъул къагIидабазул баянал. Нижеца жигар бахъула сундулъго жигараб гIахьаллъи гьабун, якъинго гьел гIадамазухъе кьезе. ХIисаб гьабуни, кинаб тадбир районалда тIобитIулеб букIаниги, культураялъул хIалтIухъаби гьоркьор гьечIони гьеб релъунаро. Бертин-туялда, рохалилаб мажлисалда магIарул бакъаналда ахIулеб хIасратаб кочIол гьаракьалъгIадин черх чIаголъун, гIолохъанлъун бачIунаро, унтарасул рекIелъе дарулъун лъугьуна гьеб. ЦIа гIадал гIолилазул ракIазе гуребги, ботIрол рас хъахIлъарал харабазеги, сакъатлъиялъ черх загIип гьабурал инвалидазеги рекIее паракъалъи бачIинабула гьелъ.
Нилъер гIадатал, рукIа-рахъин, ругьунлъаби цогидал миллатазда лъица загьирго рихьизарулел культураялъул хIалтIухъабаз гIадин берцинго. Къварилъи кканиги, рохалилал тадбирал тIоритIулел ругониги, культураялъул хIалтIухъаби тIоцебесеб кьерда чIола. БукIана замана культураялъул учреждениял ковидалъул заманалдаги, цоги батIи-батIиял гIиллабаздалъун къаралги. Кинаб лахIзат тIаде бачIаниги, хIатта, батIи-батIиял гIиллабаздалъун заманаялъ нижер гIуцIи къан бугеб мехалдагицин, кинаб тадбир районалда тIобитIулеб букIаниги, нилъер культураялъул хIалтIухъабаз гьениб гIахьаллъи гьабичIого течIо.

Автор Ф. Мухlамадова. Ноябрь 2022 сон.

«Херал маг1арулал нужер цо раг1и, цо г1алимчиясул т1ехь буго дие»,-ян Расул Х1амзатовасул коч1ол мухъал рач1уна дида цере ц1ик1к1арал г1адамазулгун гара-ч1вариязда. Гьезул х1акъалъулъ г1олеб г1елалда лъазелъун рагьана дица социалиял гьиназда «Нилъер хараби» проектги (газета ц1ализе г1едег1ич1ониги инстаграмниги гьез бегулелъул).
Дир гьаб очеркалъул аслияй героиня Пат1имат Хочоева гьаюна 1935 соналъ Хунзахъ росулъ. Абизе бегьула Пат1иматица т1олабго г1умру сайгъат гьабунин районалъул маданияталъул бут1аялъеян. 1958 соналъ районалъул лъималазул библиотекаялде х1алт1изе лъугьарай гьей 1976 соналдаса нахъе 2017 соналъ рокъой ч1езег1ан х1алт1ана районалъул библиотекабазул системаялъул директорасул заместительлъун. Пат1имат ккола ДРялъул культураялъул мустах1икъай х1алт1ухъан, зах1маталъул ветеран, юбилеялъул медалазул, республикаялъул ва районалъул рик1к1ен г1емерал грамотабазулгун баркалаялъул кагътазул бет1ергьан.
1970 абилел соназ т1обит1араб РСФСРалъул социалистияб къецалда лъималазда гьоркьоб библиотекаялъул х1алт1ул бищун лъик1аллъун рик1к1арал ва соцсоревнованиязда бергьарал дагъистаниязул гьит1инабго къокъаялда гъорлъ (сураталда) П. Хочоеваги йик1ана. Гьелъго бицуна Пат1имат х1алт1и бокьулей ва гьеб лъик1 лъалей инсан йик1иналъул. Хъварабщинаб  кеч1ги гьелъул, жийго йихьизайизе гуреб, библиотекаялъул х1алт1и цебе бачине, дора т1орит1улел тадбирал релълъинаризе херхарал руго. Г1емераб ц1ияб лъана дида нижер хабаралдасан, щвана рик1к1адал умумузул гъанситухъе, къулч1ана рагъул лъимерлъиялъул кьог1лъи…

-Пат1имат, рагъул заманаялъул лъимер ккола мун, рак1алда ругелищ дол кьог1ал сонал?

-К1удияб Ват1анияб рагъ байбихьараб мехалъ дир г1умрудул бук1ана г1иц1го 6 сон. Доб ч1ах1иязулги г1исиназулги рек1елъ цо гьеб раг1иялъ решт1инабураб х1инкъи т1аса унеб жойиланго кколароан. Граждан рагъул герой Х1ашт1ихил Мух1амадица ниж гьит1инал чаг1азе бицунаан, нуж эбел-инсуда аск1ор лъик1 ругилан, кваназе бугин, рет1ине бугин, г1урус лъималазин абуни, умумулгун рат1аги гьарун, Казахстаналде гочинариялъ, жидеего бет1ербахъи гьабизе кколеб бугилан.
Гьединги батила, щибаб къойил магъилъе х1алт1изе ин нижер т1адаб борчлъунги бук1араб. Абиларо, ракъи-къеч бихьанилан. Хунзахъ 3-4 хъизан бук1ана колхозалда х1алт1улеб бугеб, гьезда гьоркьор рук1ана дир умумулги. Колхозчаг1азе «къойида жо» щолеб бук1индал, кваназе жо гьеч1ого ниж хут1ич1о. Амма ц1акъ хьул лъолаан «х1укуматалъул» чадиде. Дол ханзабазул рукъзабахъ цебе к1иго тукен бук1ана: цо ххам бичулеб, цо-чед бичулеб. Колхозчаг1азе чед бичулеб бук1инч1ого, рек1екълъун т1адюссунаан дун тукадаса, долъул мах1алъ хьулги лъезабун.
Х1ат1ида г1иц1го хьвадулаан школалдеги, хадур хьитал щведалцин, гьел рахъун лъун рук1унаан, додин ругьунлъун ккеялъ.

Автор И. Мухlамадов. Октябрь 2022 сон.

31 октябралда райадминистрациялда тlобитlана росабазул бегавулзабазул данделъи. Гьелда гlахьаллъи гьабуна районалъул бетlер Нурмухlамад Задиевас, заместитель Асадгlали Гlабдуразакъовас ва военком Шамил Мухlамадовас. 

Данделъиялда гьоркьоб лъураб аслияб суаллъун букlана цlиял шартlазда рекъон исана хаслихъе призыв тlобитlиялъул къагlида бичlчlизаби. 

“Нилъер тушбабаз ва цо-цо питна бекьизе къваригlарал чагlаз Интернеталдасан тlиритlизарулел кьучl гьечlел харбаздаги божун халкъалда гьоркьоб бихха-хочи лъугьинабулеб буго. Нилъеда тlадаб буго гьел гьадингоял къватlул харбал рукlин ва гьезда божизе бегьунгутlи халкъалда бичlчlизаби. Гьединаб бичlчlикьеялъулаб хlалтlи тlобитlизе ккола жидерго росабалъ бегавулзабазги. Киназдаго лъазе ккола исана хаслихъе призывалде рачунел гlолилал хасаб операция тlобитlулеб зонаялде ритlизе гьечlеблъи. 28 октябралда Россиялъул Оборонаялъул министр Сергей Шойгуца улкаялъул Президентасда лъазабуна Россиялда тlобитlулеб букlараб цо бутlаялъулаб мобилизация рагlалде бахъанилан. Гьединлъидал хаслихъе призывалде унел гlолохъаби хlинкъи бугеб бакlалде ритlунгутlиялда нужеца ракl чlезабе. Нилъеда тlадаб буго жакъа нилъер Ватlаналъул хlинкъи гьечlолъи цlунун къеркьолел ругел васазул ва гьезул рокъор тарал хъизан-лъималазул ва эбел-инсул тlалаб гьабизе. Гьеб мурадалдалъун районалда гlуцlун буго хасаб штабги. Жалго гlолохъабиги нижеца рехун тун гьечlо. Гьезие хlажатаб цlехон, гьелгун кидаго бухьеналда рукlинелъун гlуцlун буго хасаб группаги”, - ян абуна Нурмухlамад Задиевас.

Автор И. Мухlамадов. Октябрь 2022 сон.

20 октябралда райадминистрациялда тlобитlана райсобраниялъул депутатазул иргадулаб сессия. Гьелда гlахьаллъи гьабуна районалъул нухмалъиялъ, депутатаз, администрациялъул хlалтlухъабаз ва цогидазги.   

Данделъаразе саламги кьун сессия рагьана райсобраниялъул председатель Мухlамад Мухlамадовас. Сессиялда гьоркьор лъураздасан аслияллъун рукlана “Хунзахъ район” МРалъул 2022 сонил бюджеталда хиса-басиял ва тlадежураял гьариялъул хlакъалъулъ; 2023 сонил бюджеталъул проекталъул хlакъалъулъ, исана 9 моцlалда жаниб росдал магlишаталъул отделалъ гьабураб хlалтlул хlасилазул, гlи-боцlуда хасел тlамизабиялде ва ихдал рекьи гьабиялде хlадурлъиялъул хlакъалъулъ; лъай кьеялъул отделалъул хlалтlул хlакъалъулъ ва цогидалги суалал.   

Тlоцебесеб кlиго суалалда хурхун баян кьуна финансовияб отделалъул начальник Хlайдар Хlайдарбеговас. Гьесул рагlабазда рекъон 2023 соналъул районалъул бюджеталъул тlаде бачlунеб бутlа бащалъулеб буго 1 миллиардгун 195 миллион гъурщида. Гьелдасан 938,6 млн кколеб буго республикаялъул бюджеталдасан бачlунеб бюджетазда гьоркьосел трансфертал.   

Исана 9 моцlида жаниб районалъул агропромышленнияб комплексалда гьабураб хlалтlул бицана росдал магlишаталъул отделалъул начальникасул заместитель Хlусен Гlумаровас. Гьедин, 1 октябралде районалъул киналго категориязул магlишатазда гlезабун буго 3300 т гьанал, 210000 т рахьдал, 350 т квасул, 3500 т фуражалъул. Гьоркьохъеб къагlидаялъ хlисаб гьабун, цо гlакдадаса бечlчlун буго 1555 кг рахьдал, цо гlиялъажоялдаса къунцlун буго 2,3 кг квасул. Хасел байбихьилелде цlунун буго 200 000 цlикlкlун бетlер гlи-цlцlаназул ва 25000 бетlер чlегlербоцlул, гьездасан 13500 бетlер гlачиязул. Араб соналъул гьебго заманалде данде ккун районалъул киналго магlишатазда къватlибе биччалеб продукция ва гlи-боцlул къадар добго даражаялда цlунун яги цlикlкlун буго. 2022 сон лъикlал хlасилазда тlобитlулеб буго “Багlарав партизан”, “Машгьурал гlадамал”, “Гьацlалухъ”, “Гlоротlа”, “Байикь”, “Стела”, “Цикломен”. “Дайтбег”, “Баракат”, “Сентух”, “Баракат”, “Гьоцlалъ”, “Аконит” ва Энгельсил цlаралда бугеб магlишатаз. Исана май моцlалъул ахиралда “Машгьурал гlадамал”, “Стела”, ва “Аконит” СПКяз гlахьаллъи гьабуна Волгоградалда Тlолгороссиялъул тайпадулаб гlиял выставкаялда. Тайпадулал гlиязул батlи-батlиял категориязда гьезие щвана 1 ва 11 бакlал. Гьединго 9 октябралда Москва областалда тlобитlараб 24 аб. Тlолгороссиялъул “Меседил хасалихълъи” выставкаялда бихьизабуна гьоцlдерил консервазул цехалъул продукцияги. 

Автор Н. Гlалиева. Октябрь 2022 сон.

 Г1адатлъун лъугьун буго жиде-жидер хъулухъалъул х1алт1ухъабаз профессионалияб байрамалда ц1и-ц1иял бергьенлъабигун, церет1еялгун дандч1вай гьабулеб. Гьал къоязда нилъеца к1одо гьабуна росдал маг1ишаталъул х1алт1ухъабазул къо.
Гьеб къо аслияб къаг1идаялда данде ккола ахакь, хурзабахъ гьарулел х1алт1абиги лъуг1ун, риидалил хинал къоязулгун къо-мех лъик1ги гьабун хасалиде г1агарлъулеб заманалде. Кинанха районалъул росдал маг1ишаталъул х1алт1ухъабаз гьеб къоялда дандч1вай гьабураб?
Гьеб суалгун дун щвана районалъул администрациялъул росдал маг1ишаталъул отделалъул начальникасул заместитель Г1умаров Х1усен Г1алилмух1амадовичасухъе.

-Х1усен Г1алилмух1амадович, нахъа тана маг1ишатияб соналъул 9 моц1. Лъазе бокьилаан кинал х1асилал ккарал гьеб заманалда районалъул росдал маг1ишаталъул бут1аялдаяли? Кинал бергьенлъабигун рач1унел ругел гьел професионалияб байрамалдеяли?

-Районалъул гуребги, Республикаялъул росдал маг1ишат цебет1езабиялъулъги бихьулеб бут1а лъолеб буго нилъер районалъул маг1ишатаз. Росдал маг1ишаталъул х1алт1ухъабазул къоялде гьезда к1вана пачалихъалъе продуктаби ричиялъул 9 моц1рол план бергьенлъиялда т1убазабизе. Жакъа къоялде пачалихъалъе бичун буго 3600 тонна гьанал. Гьеб ккола араб соналда дандеккун 400 тоннаялъ ц1ик1к1ун. Гьединго бичун буго 21 азарго тонна рахьдал, гьебги ккола араб соналде данде ккун 150 тоннаялъ ц1ик1к1ун, къунц1ун буго 400 тонна квасул. 

-Гьединал х1асилал ккезе ккани, г1и-боц1ул къадарги г1езег1ан ц1ик1к1араб батилагури районалда?

-Лъик1ал х1асилал руго районалъул маг1ишатазул г1и-боц1ул къадар борхизабиялда ва гьеб ц1униялда хурхунги. Гьабсаг1аталда районалда бугеб г1иял къадар бахуна 200 азаргоялдаса ц1ик1к1араб бет1ералде, боц1ул 25 азаргоялде бахуна. Исана нилъер г1ияхъабазе щвана 110 азарго т1инч1. Гьебги лъик1аб х1асил ккола.

Автор Ф. Мухlамадова. Октябрь 2022 сон.

 Бах1арчилъи-бер къанщун гьабулеб лъик1лъиялъулъ, 
                                                            Ракъигин, къеч, г1акъуба къезабизе к1веялъулъ.
                                                                                                                                    (З. Батирова).

Дагъистаналъул бихьиназул бах1арчилъиги, сундасаго нахъеккей гьеч1ого, жидеде ккараб къо борхиги киназдаго лъала. Гьезул бергьараб чилъиялъулги чорхол ях1алъулги меседил х1арпаз хъван буго Кавказалъул, К1удияб Ват1анияб, Афгъаналъул ва гь.ц. рагъулал тунка-г1усиязул тарихалда. Г1ажаиблъизе яч1инч1о дун, жидерго росу-ракь ц1унизе рахъарал г1ешдерил лебалал ясалги, 16 сон гурого г1умрудул бук1инч1ониги бихьинчилъиялъ ц1ар арай Ч1иркъат1аса Гьумайги, Г1орут1аса Саг1адулал машгьурай лъади Хъутайги г1езарураб Дагъистаналъул ракьалда, жакъа къоялъги к1азал ч1варал бах1арзал загьирлъиялдаса, гьезул рукъарал заралг1анал рак1азулъ к1уди-к1удиял дациял ратиялдаса…

Нилъер районалъул Ц1алк1ит1а росулъа контракталъулаб хъулухъалъул сержант Г1абдуразакъова Асият Ах1мадовна 2022 соналъул 27 февралалдаса нахъе г1ахьаллъулей йиго Украинаялда унеб бугеб хасаб рагъулаб операциялда. 
Ч1ух1иялъулги, гьелдаго цадахъ х1инкъиялъулъги асар гьабулеб буго медицинаялъулаб 205 отрядалъул командирас Асиятие кьураб характеристика ц1алулаго:
«Операциялъулай сестра А. А. Г1абдуразакъовалъ яргъилал къуватазул Югалъулаб къокъаялда хъулухъ гьабулаго, жийго йихьизаюна лъик1 х1адурарай ва махщел камилай рагъулай хъулухъч1ужулъун. 
Цебесеб кьерда, авлахъалъулал шарт1азда, гьелъ гьоркьоса къот1ич1еб медицинаялъулаб хъулухъ гьабуна Пески, Кашперо-Николаевка, Костычи, Виноградовка мухъазда лъукъарал рагъухъабазе. Гьебги-50 ялде щвезег1анги лъукъа-къот1арал къойида жаниб рач1унел ракетабазулгун артиллериялъул гьужумазда гъоркь.
Г1умруялъе х1инкъигун, гьелъ жийго лъугьун къат1инабуна 15 зах1матго лъукъаразул ругъназдаса чваххулеб би, ОМЕДОялда (хасаб кумекалъул отряд) цадахъ г1ахьаллъана кьалул байдабаздаса 25 лъукъарав нахъе вачиналда, тохтурзабазул бригадагун 97 операция т1обит1иялда…»