Республикаялъул бет1ерасул проектал-г1умруялде!

Дагъистан Республика цебет1езабиялъе приоритеталъулаб проект «Инсанасулаб капитал»

Подпроект «Культура ва культурияб политика»

Культурияб политика-гьеб ккола г1умру гьабиялъул къаг1ида, г1адамаз жидерго росу кин г1уц1улеб, къач1алеб бугебали лъазаби. Гьал ахирал соназда нилъеца Дагъистаналда г1уц1ана, жинца бандитизм, ц1огь ва хут1арабги квешабщинаб къезабулеб культурияб сверухълъи. Нилъеда щибго гьабизе к1оларо гьеб сверухълъи хисизабич1они. Анц1-анц1 культураялъул рукъзабазе финансал риччалел руго, ама гьел х1алт1улел гьеч1о. Дагъистаналъул киналго культураялъул рукъзабазе щвезе ккола Россиялъул халкъазул г1адатазул культураялъул централъул статус, жинцаги г1иц1го художественнияб х1аракатчилъи гуребги, халкъазул рук1а-рахъин, г1адатал рихьизарулеб. Рук1ине ккола пишачаг1и, жидеца умумузул т1аг1ел-г1уч1, къайи-къоно ц1и гьабулел.

Р. Г1абдулат1ипов.

Дагъистан цебет1езабиялъе, гьелъул г1адамазул г1умру-яшав берцин гьабиялъе, экономика, социалияб бут1а, культура, лъай кьей кризисалъулаб ах1вал-х1алалдаса борч1изабиялъе ургъарал приоритеталъулал проектазда гьоркьоб хасаб бак1 кколеб «Инсанасулаб капитал» проекталда к1вар бугеб бут1а лъола культураялъги. Гьелъул к1вар буго нилъер г1олохъаби наркоманиялдаса, къвариг1ел гьеч1ел пишабаздаса, г1умру гьабиялъул маг1на билиялдаса рорч1изариялъе. Нилъ ккола г1алимазул, поэтазул ва махщелчаг1азул улка. Х1ажат буго цадахъаб х1алт1иялъул х1асилалда, Дагъистан цебехун бачине. Жакъа нижеца гара-ч1вари гьабулеб буго районалъул культураялъул отделалъул начальник Мух1амадова Ирайгьанат Халиловнаялъулгун.

-Дагъистан цебет1езабиялъе ургъарал приоритеталъулал проектазда ц1ик1к1араб к1вар кьолеб буго Россиялъул халкъазул культураялъул ва г1адатазул централ г1уц1иялде. Кинаб х1алт1и унеб бугеб нилъер районалда гьел г1уц1иялда сверухъ?

-Киса-кибго г1адин, нилъер районалдаги г1уц1улел руго халкъазул культураялъул ва г1адатазул централ. Дагъистаналдаго т1оцебе г1адин, цин районалда г1уц1ана культураялъул центр, хадуб росабазул 18 филиалалдаги г1уц1ун руго цебесеб умумузул къаг1идаялда къач1арал, сордо бангицин жанир рук1ине бегьулел централ.

Хасго бецциледухъ х1алт1и г1уц1ун буго Х1ариколо, Сивухъ, Бакьагьеч1и, Уздалросулъ г1уц1арал центразда. Гьениб туристаз т1аг1ам босизе бегьула аваразул богогьанлъиялъул ниг1матаздаса. Гьезго экскурсиял г1уц1ула районалъул к1вар бугел бак1аллъун рик1к1арал Г1арани хъалаялде, Тобот лъарахъе, Гьоц1алъ г1арцул т1аг1алаби гьарулеб комбинаталде, Хунзахъ тарихиябгун край лъазабулезул музеялде, Ц1ада Хъах1ал къункърабазул мемориалияб комплексалде ва цогидалги г1адамазул бер т1аде ц1алел бак1азде.

-Культураялъул рукъзабахъ х1алт1улел г1адамазе мухь-харж кьей гурони, гьез гьениб кинаб бук1аниги х1алт1и гьабулеб гьеч1илан абулеб буго. Нилъер районалда хурхун Дуца щибилан абилеб?

-Нилъер районалъул культураялъул рукъзабазда хурхун дида гьедин абизе к1веларо. Гьел къеркьолел руго г1адамаз жидерго эркенаб заман пайдаяб куцалда т1обит1иялъе щибго к1вах1-свак лъач1ого. Г1ун бач1унеб г1ел халкъияб культураялде ва умумузул г1адатазде ругьун гьариялъул мурадалда нилъер районалъул культураялъул х1алт1ухъаби г1емерал г1ахьаллъула районалъул ва республикаялъул к1вар бугел тадбиразда. Гьедин, «Г1акаро» ансамбль г1ахьаллъана республикаялъул «Новруз Байрамалда», «Каспий гьудуллъиялъул г1орхъаби», «Дир Дагъистан», «Цамаури», «Хъах1ал къункърабазул къоял», «Масленница», «Слава казачья», республикаялъул фестивалазда, «Поэзия народного костюма» конкурсалда.

К1удияб Бергьенлъиялъ 70 сон т1убаялъул х1урматалда киналго г1адин культуриял рукъзабахъ т1орит1ана К1удияб Ват1анияб рагъул ветераназулгун дандч1ваял, «Рагъда г1ахьаллъаразул бераздалъун» абурал дандеруссинал, бихьинчилъиялъул дарсал, «Рак1алде щвеялъул нух» абураб автопробег, «Бет1ер г1одой къулун х1урмат гьабула», «Ват1аналъул бах1арчиял васал» ва г1емерал цогидалги тадбирал.

Исанисеб литератураялъул соналъул х1урматалда г1уц1ун бук1ана «Киналго заманазул шаг1ир» абураб Р. Х1амзатов рак1алде щвезавиялъул, Г1абасил Мах1амад, Басир Инусилаев, «Кавказалъул вас» абураб М. Лермонтовасул творчествоялъе сайгъат гьабурал вечерал.

Гьединго лъималазул искусствалъул школазда т1орит1ана х1исаб кьеялъул концертал. Лъик1аздаса лъик1ал коллективал рит1ана республикаялъулал хал гьабиязде. Гьенисаги гьел цересел бак1алги ккун т1ад руссана.

К1удияб ч1аголъиялда ана Ленинил орденалъул кавалер, Социалистияб зах1маталъул Бах1арчи Мух1амад Махуловасул г1асруялъулаб юбилей. Культураялъул к1алг1аялда гьарун рук1ана хасал стендал, альбомал юбилеялъулаб г1умруялъул ва зах1маталъулаб нухалъул бицунел. Аваразул нек1сияб музыкаялда гъоркь гьалбалгун цадахъ залалде вач1арав Мух1амад Махуловичас хал гьабуна киналго стендазухъ ва балагьаразул хъатил гучаб гъугъаялда гъоркь лезгинкаги кьурдун, гьев г1одов ч1ана жиндирго х1акъалъулъ бахъараб кинофильмалъухъ балагьизе.

Гьединго балагьаразул рак1азе к1удияб асар гьабулеблъун бук1ана Дагъистаналъул т1оцевесев Президент, ц1ар раг1арав жамг1ияв ва политикияв х1аракатчи Мух1у Г1алиевичасул 75-сонилаб юбилей к1одо гьабиги.

Районалъул г1адамазе лъик1аб х1ухьбахъилъун лъугьана Дагъистаналъул халкъияв поэт, нилъер ракьцояв Ц1адаса Х1амзатил ц1аралда бугеб Пачалихъияб аваразул музыкалиябгин драмаялъул театралъ 80 сон т1убай к1одо гьабиги. Нилъер район кколелъул авартеатралъе кьуч1 лъураб, т1оцебе гьеб г1уц1араб бак1лъун, г1ун бач1унеб г1елалъе гьеб бук1ана нилъер культуриял г1адатал лъазарилъун, гьел церет1езарилъун.

Гьебго мурадалда г1уц1араллъун рук1ана районалда т1орит1арал республикаялъул  фольклорияб «Матлас», «Дир росдал куч1дул ва кьурдаби» фестивалал, балагьараз гъираялда къабул гьарурал аваразул эстрадаялъул ц1ваби Мадина Манаповалъул, Расул Г1умаровасул, Шамил Х1амзатовасул, Насрула Мух1амадовасул, Эльдар Гьит1иновасул, Г1абдула Мух1амадчиевасул концертал.

-Приоритеталъул проектазда ц1ик1к1араб бак1 кьолеб буго халкъиял художественныял промыслал церет1езариялде.

-Росабазул СДКязда цебе г1уц1арал г1адатазулаб культураялъул централда рагьун буго чанго филиал: миллияб рет1ел-кун гьабиялъул; миллиял инструментал х1адур гьариялъул (пандур), т1аде квас бахъич1ел т1ансаби-салмагал рессиялъул, Гьоц1алъ буго г1арцул т1аг1алаби гьарулеб цех.

-Гьел центразда г1ураб материалиябгун техникияб база бугищ?

-Культураялъул централ хьезарулел руго х1ажатаб къайи-къоноялдалъун, т1аг1ел-г1уч1алдалъун. Гьедин, Хунзахъ бугеб г1адатазул культураялъул централъе босун буго милияб рет1ел-кун букъиялъе рукъарулеб машина.

Ирайгьанат, баркала гара-ч1вариялъухъ. Нужер рак1алда ругел мурадал т1урайги. Гьабулебщиналъе бит1 ккаги.

Гара-ч1вари гьабуна Н. Г1алиевалъ.