Хунзахъ район кидаго рик1к1унаан спорталъул рахъалъ цебет1ураблъун. Нилъер буго бечедаб спортивияб тарих. Ахирал соназда цебет1олеб буго спортивияб инфраструктура: ралел руго ц1иял футбол ва волейбол х1алел площадкаби, капиталияб ремонт гьабун къач1алел руго спортзалал, г1уц1улел руго цогидалги спорт цебет1еялъе х1ажатал шарт1ал. Районалъул спортивияб г1умруялда ккарал лъик1ал хиса-басиязулги г1олел-г1оларел рахъазулги районалъул спорталъул бук1инеселъулги ц1ех-рех гьабизеян дун дандч1вана 1993 соналдаса нахъе районалъул спортивияб комитеталъе нухмалъи гьабулев вугев Х1айдарбегов Г1абдулкъадиргун.
- Г1абдулкъадир, мун ккола районалда т1орит1улел спорталда хурхарал киналго тадбиразулъ бищун к1удияв х1аким. Жакъа къват1ибе унеб бугеб хадубккунги зама-заманалдасан бач1инеги бугеб гьаб газеталъул кинаб кумекдай бук1инеб районалда хадубккунги спорт цебет1еялъе ва спортсменазул махщел камиллъиялъе? Кинал хьулал гьелда хурхун дур ругел?
- Т1оцебесеб иргаялда, дун кутакалда вохана районалъул жамг1ияб Палата хасаб спортивияб газета къват1ибе биччаялъе х1аракатгун цебе бахъиналдаса ва районалъул администрациялъул бет1ер С. К. Юсуповас предложениялъул гъираялда рахъ кквеялдаса. Гьединаб газета районалъе цебего х1ажат бук1ана. Бечедаб буго нилъер спортсменаз Дагъистаналъулго спорталда жаниб лъураб бут1аялъул тарих. Амма гьеб тарих нилъеца тартибалде бачун гьеч1о ва хьул буго, газеталъул кумекалдалъун, суал т1убазабизе к1веялде.
К1иабилеб иргаялда, гьит1инго спорталде гъорлъе жураялъул мурад бук1уна т1аса бищараб спорталъул тайпаялъулъ махщел камил гьабиги бергьенлъаби росиги. Амма жакъа нилъеца к1вар кьезе кколеб суаллъун лъугьун буго щивав спортсмен нилъер умумузул г1адатазулги, г1амалазулги кьуч1алда щулияб тарбия щваравлъун куцай. Жеги махщалил г1одобег1анисел х1ок1азда вук1аго гьагаб ч1ух1иялъги къвариг1ел гьеч1еб г1амал-хасияталъги гъоркье рехулевлъун нилъер спортсмен вук1ине бегьуларо. Ай, физическияб культураялда цадахъ гьесие щвезе ккола рух1ияб тарбияги. Газеталъ гьеб рахъалдеги к1вар кьелин ккола дида.
Лъабабизе. Районалъул гьединго, нилъер спортсменал г1ахьаллъун республикаялда т1орит1улелги къецазул х1акъалъулъ хасаб газеталъ г1ат1идал баянал кьолел ругони, гьеб бук1инаан г1олилазул спорталде рокьи базабулеб ишлъун.
Ахиралдаги. Хьул буго газеталъул гьурмазда бак1 батизе спорткомитеталъул х1алт1ул планазеги ва бат1и-бат1иял къецазул положениязе, графиказе. Лъик1аб бук1инаан газеталъ къват1ире ГТОялъул саназда рекъезарурал нормативиял рихьизариялги кьуни.
- Кинал ишал дуда т1адаллъун кколел? Кинал масъалаби цере лъун ругел нужер г1уц1иялда?
- Нижеда т1адаб ишлъун ккола районалда спортивиял тадбирал г1уц1и ва т1адег1анаб даражаялда гьел т1орит1и. Аслияб масъала ккола районалда спорт цебет1езаби, г1адамазул спорталъулгун гьудуллъи ккураб сахаб г1умруялде рокьи базаби. Гьединго г1олохъаби гьекъел-мехтел, хъалиян ц1ай, наркотикал х1алт1изари г1адал заралиял ишаздаса рик1к1адги ч1езарун, гьезул сахаб, г1агараб ракьалъе пайдаяб миллат г1езаби.
- Кинаб даражаялдаха бугеб районалда лъималазулгун г1олилазул спорт?
- Цогидал районазде дандеккун г1езег1ан лъик1 буго, гьезие х1ажатал шарт1алги ч1езарун руго. Нилъер г1олилаз спорталъул бат1и-бат1иял тайпабазда г1ахьаллъи гьабула республикаялъул ва т1олабго улкаялъул даражаялда т1орит1улел турниразда ва гьениса лъик1ал х1асилалгун т1адги руссуна.
- Якъинаб х1ужа, спорталде ц1и-ц1иял г1олилазул машгъуллъи лъугьинабизе ккани, гьезул рак1 батизабизе материалияб рахъалъ кумек –квербакъи гьабизе кколеблъи. Кин бугеб гьеб рахъалъул иш? Нилъер спортивияб тарихалда бищун к1удияб бергьенлъи, борхалъи кинаб кколеб бур пикруялда?
- Дида рак1алда ч1овухъе, жидер спортивиял бергьенлъабазе г1оло автомашинаби кьун к1одо гьаруна: боксалъул рахъалъ дунялалъул чемпион Тимур Гайдалов, ММАялъул рагъухъан Саг1ид Нурмух1амадов, каратэялъул рахъалъ Европаялъул чемпионка Салтанат Г1абдусаламова. Г1умрудул 55-сонилаб юбилеялъул х1урматалда «Жигули» кьун воххизавун вук1ана церег1ан соназго нилъер волейболалъул ч1ух1и – «Хвалчен» Мух1амадги.
- Районалъул спортивияб тарихалда бищун к1удияб ва жиндаса мисал босизе бегьулеб бергьенлъиян абуни ккола 1954 соналъ РСФСРалъул росабазул командабазда гьоркьоб нилъер волейболистазул команда чемпионлъун бахъин.
Ракьцоязул цебесеб гьунар такрар гьабизе ниж, жакъасеб г1елалъулги, хьулги, гъираги, гьелда т1ад гьабулеб х1алт1иги щибаб къойилаб буго.
-Нилъер гьаниб цох1о бергьараб мехалъ к1одо гьавун, бицалъ ругеб мехалъ ц1ехон, хадуб к1вар кьеч1ого тола спортсменал. Гьединаб бербалагьиялъ гьезул спорталдаса рак1 буссинабилин кколарищ дуда?
-Бит1араб буго, бергьиндал шапакъатаздалъун к1одо гьаруни гурони, хадубккун доб ц1ар раг1араб бергьенлъиялъул машгьурлъиялъул раг1дукь х1алхьиялда г1умруялъго гьел спортсменал хьихьун лъихъаниги бажаруларо. Мисалалъе школалда вук1аго лъик1ал х1асилал рихьизарулев вук1арав спортсмен, школаги лъуг1изабун шагьаралде индал, ккола бат1ияв тренерасухъе ва бат1ияб ах1вал-х1алалде, ай нижер бербалагьиялдаса, т1алабалдаса гьев нахъе уна.
-Къойидаса къойиде г1уц1улел лъик1ал шарт1алги квег1енлъабиги ругелъул, кинаблъун бихьулеб дуда районалъул спортивияб бук1инесеб? Районалдаса олимпиялъул х1аязул чемпион вахъине рес бугищ нилъер?
-Роц1араб, лъик1аб бук1инесеб бихьула дида районалъул спорталъул. Рак1ч1ола, районалъул спорталъул даражаги спортсменазул бергьенлъабиги соналдаса соналде ц1ик1к1ун гурони, г1одоре ккунгут1иялда. Анищ буго киналго жиндихъ балагьун ч1араб олимпиялъул меседил медаль нилъер районалъеги щвеялде. Гьаб г1агараб заманалда аслияб хьул буго гугарухъабазде, гьезда гьоркьоса Гозолоколоса Г1алиев Х1ажимух1амадиде.
-Районалдаса спортсменас киданиги олимпиялъул х1аязда г1ахьаллъи гьабунищ?
-Гьабуна. 2012 соналъ Лондоналда т1орит1арал олимпиялъул х1аязда г1ахьаллъана Гъонохъа тхэквандист Х1ажи Умаров, амма гьесие гьениб бит1 ккеч1о.
-Г1адамазул хабар бук1уна дуца аслияб к1вар волейболалдеги кьун, бат1иял тайпабазде к1варго кьолеб гьеч1илан. Щиб дуца абилеб гьелда т1асан?
-Дунгоги волейболист вугелъул, дида гьеб тайпаги лъик1 лъалелъул, волейболалъул турнирал г1уц1иялъулъ ва т1орит1иялъулъ дицаго жигараб г1ахьаллъи гьабула. Цогидал спорталъул тайпаби волейбол г1адин раг1а-ракьанде щун дида лъаларелъул. Нижер комитеталъул щибаб спорталъул тайпадул вук1уна жавабияв специалист ва гьез к1удияб х1аракат бахъула жиде-жидер тайпаялъул турнирал т1орит1изе. Амма дунго волейболист вук1унин абун, спорталъул цогидал тайпабазде к1вар кьеч1огоги толаро, спортивиял тадбирал т1орит1улаго нухмалъи ва к1вараб кумекги гьабула.
-Кинаб х1ал бугеб районалъул ветераназул спорталда?
-Лъик1аб даражаялда буго гьеб рахъги. Нилъер районалъул ветераназул волейболалъул команда бахъана Россиялъул кубокалъул бет1ергьабилъун. Районалъул ветераназул спорталъул цевехъанлъун ккола, Россиялъул ва халкъазда гьоркьосел т1адагьаб атлетикаялъул чанц1улго чемпион Х1айбула Арбулиев. Гьев ккола х1акъикъаталдаги г1олилаз жиндаса мисал босизе бегьулев спортсмен.
Спорталъе бокьараб ригьалъул г1адамал мут1иг1лъулеллъи бихьизабула гьел ц1ар раг1арал спортсменаз гуреб, г1адатаб хъулухъ-пишаялда ругел спортсменалго гурел г1адамазги. Масала, нилъер районалъул учительзабазул командаялъ к1иго соналъ т1ат1ала т1оцересел бак1ал росана анкьго спорталъул тайпаялдасан г1уц1араб республикаялъул спартакиадаялда. Лъималазе тарбия-лъай кьезе гуребги спорталдаги жидерго бугеб такъва бихьизабуна педагогаз.
-Районалда спорт жеги цебет1еялъе аслияб квал-квал гьабулеб жо щиб кколеб?
-Бищун к1удияб квал-квал буго школаги лъуг1изабун шагьаралде ц1ализе индал, г1олилазе гьениб бук1ине кколедухъ спорталда т1ад ч1езе рес щолеб гьеч1олъи. Шагьаралда спортсменазе щолеб гьеч1о ригь-ригьалъ лъик1аб квен, гьединго санаг1алъи бук1унеб гьеч1о рега-рахъине бак1алъулги. Общежитиялда г1умруги гьабун, радал чайги гьекъон, къалъуда ролтонги кванан, цадахъго спортги гьабун бажаруларо. Спортсменасе чара гьеч1ого х1ажатаб жо ккола ригь-ригьалъ лъик1аб ва сахаб квен щвей. Гьеб суалалъулъ кумек гьабизе раг1и кьуна республикаялъул Халкъияб Собраниялде ц1и вищарав депутат, нилъер ракьцояв Хучбар Хучбаровас. Нилъер районалдаса дагьабниги махщел-гьунар бугел спортсменазе квен-т1ехги тренералги ва цогидалги х1ажатал шарт1ал ч1езаризе таваккал т1амуна Хучбарица. Гьединго чанго соналъ транспортги гьеч1ого рук1ана ниж, спортсменал турниразде рачине ккани цо-цоязда гьарун яги эбел-инсуца ч1аголъи гьабун гурони, бат1ияб рес бук1унароан. Гьелъиеги нижее кумек гьабуна «Сумма» группаялъ, гьез нижее кьуна «Газель» машина. Бокьун буго Хучбар Загьидовичасе гьеб кинабго нижее гьабураб кумекалъухъ т1олабго спорткомитеталъул рахъалдасан к1удияб баркала кьезеги.
Районалда жаниб бугеб ах1вал-х1алалъул бицани, аслияб рах1ат хвезабулеб суал буго цебег1адин лъимал спортзалазде хьвадулел гьеч1олъи. Цебе лъимал г1емерлъиялъ чангиял нахъе рит1изе кколаан, гьанжейин абуни тренировкаби кьезе г1ураб къадаралда лъималго щолел гьеч1о. Гьелъие г1иллаги буго телефонал, планшетал, компьютерал ракки ва г1емерисел лъимал гьезде руссин. Нижеца турниразде араб заманалда къаси-къаси спортсменазухъа телефонал нахъе росизе кколел руго, щайгурелъул гьезде руссун, спортсменал ригьда кьужунгут1иялъ. Цоги рах1ат хвезабулеб суал буго рик1к1адаса рач1арал спортсменазе рега-рахъине гостиница гьеч1олъи. Хут1анщинаб кинабго лъик1 бугин абизе бегьула. Спорт цебет1еялъе нилъер районалда г1адинал шарт1ал цониги муг1рузул районазда гьеч1ин абуни мекъи ккеларо. Районалда буго 22 спортзал, гьелда гьоркьоса 3 спорткомплекс. Ран руго ва жеги ралел руго футбол ва волейбол х1алел площадкаби, дагь-дагьккун рак1алда буго щибаб росулъ цо-цо площадка бук1инабизе, гьединго росабалъ руго чвердезе х1оралги. Дун х1алт1улев вугеб заманалда жаниб районалъул чанго бет1ер хисана, амма щив гьениве кканиги, киназго спорталде к1вар кьолаан ва кьолебги буго.
- Кинал ругел исана ва т1асияб соналъ т1орит1изе планалде росарал турнирал?
- Исана т1орит1изе рук1арал аслиял турнирал лъуг1анин абизе бегьила. Гьаб моц1рол ахиралда районалъул ясазулгун васазул волейболалъул командаби г1ахьаллъизе руго республикаялъул чемпионаталда. Щибаб сонил ахиралде нижеца г1уц1ула бач1унеб соналъ т1орит1изе ругел тадбиразул план, гьелъие нижее г1ураб къадаралда г1арацги биччала.
Санайил т1орит1ула волейболалъул рахъалъ Хунзахъ т1оцебесеб школа лъуг1арал выпускниказда гьоркьоб, районалъул бет1ерасул, Россиялъул бах1арчи Х1айдархан Х1ажиевасул ва Х1ажи Къурамух1амадовасул призазе г1оло турнирал. Дзюдоялъул, т1адагьаб атлетикаялъул, футболалъул ва эркенаб гугариялъул рахъазги т1орит1ула районалъул первенстваби. Гьединго щибаб соналъ т1обит1ула Зайирбег Г1аммаевасул призалъе г1оло эркенаб гугариялъул турнирги.
- Г1абдулкъадир, лъала нужеца цох1о районалъул спортивияб г1умруялъулъ гуребги цогидал жамг1иял тадбираздаги г1ахьаллъи гьабулеблъи, бокьилаан дагьабго гьелъулги бицани.
- Нижеца жигараб г1ахьаллъи гьабуна дагьаб цебег1ан т1обит1араб наиб Х1ажимурадил 200 сонилаб юбилей к1одо гьабиялъул тадбиралда, гьединго г1ахьаллъула районалда т1обит1улел субботниказда ва цогидалги жамг1иял х1алт1абазулъ. Рес щун бук1аго, дица районцояздехун вуссун абила спорталдехун ц1айи борч1изабеян. Гьеб буго киданиги рек1екълъулареб бухьен. Эбел-инсудеги гьари буго лъимал къват1ал сверулел теч1ого, спорталде рит1ейилан ва гьезда мисал бихьизабун бажарухъе жалгоги рач1аян. Лъимал спортзалалде рит1ун теч1ого, зама-заманалдасан гьезул хъвада-ч1вади хал-шал гьабеян ва тренеразда ц1ехеян.
- Г1абдулкъадир, баркала гара-ч1вариялъе заман батаралъухъ, районалда спорт цебет1езабиялда т1ад х1алт1изе дуеги дур х1алт1ухъабазеги къуват кьеги.
- Амин.
Нужееги баркала нижеде к1вар кьуралъухъ.
Гара-ч1вари гьабуна И. Мух1амадовас.
| 
